Η αυξημένη τεχνολογική παρέμβαση δημιουργεί απόσταση μεταξύ του ηθοποιού και του κοινού, καθώς ο ήχος μεταδίδεται μέσω ηχείων αντί να προέρχεται απευθείας από τον ηθοποιό. Επίσης, οι ηθοποιοί που χρησιμοποιούν μικρόφωνο αναγκάζονται να προσαρμόσουν την προφορά και τον τρόπο που χρησιμοποιούν τη φωνή τους για να αποφύγουν παραμορφώσεις που μπορεί να προκύψουν από την ενίσχυση του ήχου.
Η Επίδαυρος, ένα αρχαίο θέατρο που διακρίνεται παγκοσμίως για την εκπληκτική της ακουστική, αποτελεί έναν χώρο ιδιαίτερης σημασίας για τις θεατρικές παράστασεις. Η μαγευτική ατμόσφαιρα και η ιστορική αξία της Επιδαύρου κάνουν το θέατρο αυτό έναν προορισμό που ελκύει καλλιτέχνες και θεατές από όλο τον κόσμο.
Η φωνή αποτελεί το βασικό εργαλείο των ηθοποιών. Μέσω αυτής εκφράζονται συναισθήματα, μεταδίδονται ιδέες και αλληλεπιδρά με το κοινό. Στην Επίδαυρο, η φωνή επωμίζεται έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, καθώς η εκπληκτική ακουστική του ανοικτού θεάτρου επιτρέπει στη φωνή να απλώνεται στον αέρα και να φθάνει στα αυτιά κάθε θεατή, ακόμη και σε μεγάλες αποστάσεις. Έτσι, οι ηθοποιοί μπορούν να αποδίδουν τον λόγο τους με έμφαση και ένταση, χωρίς την ανάγκη ενίσχυσης από μικρόφωνα.
Σε μια παράσταση στην Επίδαυρο, ο ήχος αλληλεπιδρά με τον χώρο και την αρχιτεκτονική του θεάτρου, δημιουργώντας ένα μοναδικό θεατρικό τοπίο. Η φυσική ακουστική επιτρέπει στον ήχο να αναπληρώνει τον χώρο και να διαμορφώνει μια εντυπωσιακή ατμόσφαιρα. Με τη χρήση μικροφώνων, αυτή η αλληλεπίδραση χάνεται και προκαλείται αίσθηση αποσύνδεσης μεταξύ της φωνής των ηθοποιών και του περιβάλλοντος. Επιπλέον, η χρήση μικροφώνων οδηγεί σε μια απόσταση από την αυθεντικότητα της παράστασης, καθώς η φωνή ακούγεται υπερβολικά ενισχυμένη και πολύ γενικά, απομακρύνοντας το κοινό από τη μαγεία της ζωντανής θεατρικής εμπειρίας.
Ας μην ξεχνάμε την ιστορική σημασία της Επιδαύρου και τον σεβασμό προς την αρχαία ελληνική παράδοση. Η Επίδαυρος αποτελεί ένα μνημείο της αρχαίας ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και πρέπει να αντιμετωπίζεται με τον δέοντα σεβασμό. Η χρήση μικροφώνων στην Επίδαυρο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια ιεροσυλία προς τον χώρο και την ιστορία που αντιπροσωπεύει.
Τέλος, παρόλο που η χρήση μικροφώνων επιτρέπει στους ηθοποιούς να ακουστούν καθαρότερα, στην Επίδαυρο η αξία της φωνής τους και η επικοινωνία τους με το κοινό υπόκεινται σε σημαντική απώλεια. Η εμπειρία της Επιδαύρου στηρίζεται στην αυθεντική ακουστική του θεάτρου και στην έμπνευση που πηγάζει από την ιστορία και την παράδοση. Έτσι, αν οι ηθοποιοί δεν μπορούν να αναδείξουν τις φωνές τους, τα βασικά τους εργαλεία, με τον φυσικό τρόπο που προσφέρει η Επίδαυρος, τότε ίσως είναι καλύτερο να επιλέξουν άλλον χώρο για την παράστασή τους. Έτσι, θα διατηρηθεί η αυθεντικότητα του θεάτρου και θα επιβιώσει η μαγεία που το καθιέρωσε ως ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της αρχαιότητας.
Προχωρώντας τώρα στον Ιππόλυτο. Θα μιλήσω για 3-4 πράγματα που διέκρινα και ως θεατής έχω την άποψή μου. Την παράσταση που είδα την Παρασκευή 7 Ιουλίου 2023 στην έναρξη του φετινού φεστιβάλ, και αυτό που θέλω να σημειώσω ξεκινώντας, είναι πως ήταν μια παράσταση υψηλής στάθμης ως σύλληψη και οργάνωση. Αυτό όμως δεν μπόρεσε να καλύψει κάποια τεχνικά και μάλλον δυσλειτουργικά ως προς την θέασή της. Το σκηνικό που ενώ ήταν ωραίο και μεγάλο. Έπιανε όλη το χώρο της ορχήστρας, δεν μπόρεσε να αναδείξει σε ολόκληρο το θέατρο της Επιδαύρου του ηθοποιούς. Αν καθόσουν από την μέση και κάτω σίγουρα λειτουργούσε καλύτερα. Από την μέση και πάνω όμως σου έδινε την αίσθηση πως "ρουφούσε" τους ηθοποιούς. Η χρήση της κάμερας και τις γιγαντοοθόνης, αποσπούσε την προσοχή του κοινού. Ιδιαίτερα όταν υπήρχαν τρία πεδία δράσης.
Ο θίασος των 24 ηθοποιών δρούσε σε όλη την έκταση του αρχαίου Θεάτρου, σε παράλληλες δράσεις. Έτσι ο θεατής δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί στην κύρια δράση αλλά προσπαθούσε να χωρέσει όλες τις εικόνες μαζί. Π.Χ όταν ο χορός κινούνταν πίσω από την σκηνή και υπήρχε δράση στην ορχήστρα, δεν ήξερες που να πρωτοκοιταξεις. Πίσω από την σκηνή; Στην ορχήστρα ή στην γιγαντοοθόνη που έδειχνε εκείνη την στιγμή τα μπούτια της η Αφροδίτη;
Ο Ορέστης Χαλκιάς λοιπόν έκανε την έκπληξη. Αντιμετώπισε τον Ιππόλυτο με ευθύνη και δέος. Είχε ένα οίστρο που ξάφνιασε.Ο λόγος του και η κίνηση την λιτότητα που έπρεπε να είχε για να μετατραπεί το γεγονός σε λυρικό μύθο. Ο Ορέστης Χαλκιάς κατάφερε να μας δείξει πως δεν είναι μόνο ένα φοβισμένο παιδί, αλλά και ένας άντρας φορτωμένος με έναν φόνο που δεν έκανε. Ο Ορέστης Χαλκιάς είναι σίγουρα ένα υποκριτικό διαμάντι και περιμένουμε ακόμη περισσότερα από αυτόν.
Ο Γιάννης Τσορτέκης είναι ένας μεγάλος ηθοποιός με έντονη υποκριτική προσωπικότητα. Ως Θησέας καταστρέφεται και ως πρόσωπο και ως τραγικός. Πιστεύω ακράδαντα πως αν δεν είχε χειλόφωνο θα είχε απελευθερώσει όλο το βάθος της φωνής του στην τραγική σκηνή του θρήνου με τον γιό του Θησέα. Αν εκείνη την στιγμή ο Τσορτέκης με μία κίνηση αφαιρούσε από πάνω του το μικρόφωνο, το οποίο είναι στοιχείο ασύμβατο με το δραματικό, θα έμενε στην ιστορία της Επιδαύρου.
Κλείνοντας θα επανέλθω στην ΜΗ χρησιμότητα των μικροφώνων στην Επίδαυρο. Φανταστείτε την κ. Παπαθανασίου να παίζει στην Επίδαυρο με χειλόφωνο!!!!!
*Ο Στέφανος Καρυδάκης είναι Καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Σαλαμίνας και ισόβιο μέλος του Εργαστηρίου θεατρικών Σπουδών "ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΟΝΤΗΡΗΣ"
