Είδαμε την "Κυρά της Θάλασσας" και γράφουμε γι' αυτή

Χτες το βράδυ βρέθηκα στο κατανυκτικό θέατρο της οδού Εκάτης με την πεποίθηση ότι η παράσταση της Βαλεντίνης Λουρμπά δεν θα ...
διέψευδε τις προσδοκίες μου. 

Υπενθυμίζω ότι η κ. Λουρμπά έχει ανεβάσει με επιτυχία τα πιο πολλά από τα δημοφιλή έργα του Ibsen τα τελευταία χρόνια στο θέατρό της.

Γράφει ο Πάτροκλος Λεβεντόπουλος

Είχα διαπιστώσει από τις πρώτες παραστάσεις της κ. Β.Λ ότι έβρισκα στα έργα του Ibsen μια απροσδόκητα οικεία συνάφεια συγγενική με την δική της προσέγγιση και την γενικότερη οπτική της , κάτι που διευκολύνει δραστικά την ρεαλιστική ερμηνεία και απόδοση της συμπεριφοράς των ηρώων από τους ηθοποιούς επί σκηνής κι αυτό επιβεβαιώθηκε κατά την διάρκεια της παράστασης .Η παράσταση κύλησε απρόσκοπτα με αυξομειούμενο εναλλακτικά ρυθμό χωρίς να χαλαρώσει την δραματική της ένταση ή να προδικάσει ένα αμυδρά διαφαινόμενο τέλος ,παρ όλον που στο έργο κυριαρχούν όπως συνήθως και σε παρόμοια θέματα οι εσωτερικές συγκρούσεις και συχνά επιστρατεύεται μια πλατειάζουσα φιλοσοφική επιχειρηματολογία προκειμένου να στηρίξει ή να καταρρίψει τον μύθο και το άλλοθι μιας υιοθετημένης στάσης στην απολογία μιας ζωής. Το μείζον διακυβευόμενο πρόβλημα στην ΄΄Κυρά της Θάλασσας ΄΄είναι προφανώς η δυνατότητα επιλογής στην προσωπική ζωή μιας γυναίκας που συχνά είναι υποχρεωμένη από εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς παράγοντες να γίνει υποχείριο στην διάθεση μιας ξένης , συνήθως της ανδρικής , θέλησης. Η συνειδητοποίηση αυτής της ΄΄ υπαρξιακής ύβρης ΄΄, της θλιβερής κοινωνικής πραγματικότητας να κρατάει την γυναίκα δεσμώτη της πρακτικής των ισχυόντων νόμων στις αρχές του 20 ου αιώνα , δημιουργεί στην καρδιά και το μυαλό της ηρωίδας ρεύματα φυγής και σύγχυσης και αναπλάθει τον συναισθηματικό της κόσμο ,με εμβόλιμα φανταστικά στοιχεία. Με αυτόν τον τρόπο θεωρεί ότι πυροδοτεί το έναυσμα της ριζικής της λύτρωσης για τον απεγκλωβισμό της από μία σχέση που η ίδια πάντα θέλει να νομίζει ότι δεν επιδίωξε συνειδητά αλλά της την επέβαλλαν οι κοινωνικές περιστάσεις και η αδυναμία της. Νομίζει τον εαυτό της ξένο σώμα σε ένα ξένο περιβάλλον, σε μία οικογένεια που μετά την απώλεια της συζύγου και μητέρας απαρτίζεται από τον σύζυγό της και τις δύο κόρες του που ζουν όλοι μαζί σε μια απόμερη εξοχή της Νορβηγίας. Κάθε μέρα συνειδητοποιεί καλύτερα ότι πρέπει έστω και τόσο αργά να αποδεσμευτεί από την λανθασμένη της συζυγική επιλογή και να τα αφήσει όλα πίσω, ακολουθώντας την παράξενη φωνή ενός ενστίκτου διαμαρτυρίας ,ένα απωθημένο που γιγαντώθηκε πλέον με τον χρόνο σφυρηλατώντας το αλόγιστο πείσμα με την πικρή ψευδαίσθηση. Η φαντασίωση αυτή ενσαρκώνεται ΣΑΝ ο καταλυτικός από μηχανής δαίμων - ελευθερωτής του εγκλωβισμού της και δυναστεύει το μυαλό της Ελίντα. Η εξιδανίκευση της φευγαλέας μορφής ενός φαντάσματος στοιχειώνει τον ταραγμένο ψυχισμό της και η αλληλοσυγκρουόμενη δίνη της ψευδαίσθησης την εξωθεί κοντά στον παραλογισμό της επιτακτικής φυγής από τον δοκιμαζόμενο κόσμο της λογικής και της σώφρονος σκέψης πάση θυσία .Ακριβώς τότε ένα καθοριστικό τόλμημα ,μια θεατρικά πρωτοποριακή manœuvre -παρέμβαση του συζύγου αποκαθιστά σωτήρια την τάξη,

με την έντεχνη ψυχιατρική οικειοποίηση μιας περσόνα της ψευδαίσθησης , καταλυτική όπως αποδεικνύεται καθώς ο πρώην δαίμων μετουσιώνεται στον από μηχανή άγγελο – θεραπευτή της ψευδαίσθησης και τελεσίδικα λύνει τον Γόρδιο Δεσμό της αμφιβολίας και ανασφάλειας.

Εκεί που όλα βρίσκονταν στον αέρα με τις πιό απρόβλεπτες συνέπειες ,εκεί που το παράλογο φαίνεται να επικρατεί στον ορθολογισμό αφήνοντας στο χάος μετέωρους τους ήρωες ,ένα θεατρικό τρικ υποκριτικής μαεστρίας μας υπενθυμίζει ότι κόλαση και παράδεισος συγκατοικούν επί ίσοις όροις στην ανθρώπινη καρδιά και ψυχή και ότι τελικά η έννοια της ελευθερίας είναι πολύ ζωτικότερης σημασίας από οιανδήποτε εγγύηση μιας υλικής υπόστασης της ευτυχίας. Και κατά τον Ibsen στην περίπτωση αυτή, η γενικότερη φιλοσοφικά έννοια της ελευθερίας σαν βίωμα ζωής ταυτίζεται με την συνειδητή ελευθερία επιλογής στην προσωπική μας ζωή.

Η Δώρα Τζερουνιάν επωμίσθηκε τον κεντρικό ρόλο του έργου με υποκριτική ευαισθησία και αξιοπρέπεια ενώ η κ Ελένη Σταυράκη και η κ Ποπέτα Σούκου υποστήριξαν με πειστική ευφράδεια και κυνικό θράσος τους χαρακτήρες των δύο αδελφών Μπολέτ και Χίλντε . Οι ανδρικοί ρόλοι ευτύχησαν σε γλαφυρή και σημειολογικά άρτια απόδοση και αναγνωρίσιμη σκιαγράφιση των χαρακτήρων Άρχολμ και Λίγκστραντ από τους κ Γιώργο Ανδρουτσόπουλο και κ Κωσταντίνο Καρακώστα ενώ ο κ Γιώργος Καλόξυλος,,Βάνγκελ , με απόλυτα ελεγχόμενη πειθαρχία και αυτοπεποίθηση συνέβαλε καθοριστικά με την στιβαρή του παρουσία και ευρηματικότητα στην εξισορρόπηση και περαιτέρω σταδιακή αποφόρτιση της έντασης του ψυχολογικού αδιέξοδου των γυναικείων χαρακτήρων. Άξιο να σημειωθεί ότι τόσο ο Άρχολμ όσο και ο Λίγκστραντ ,με όλη την γοητευτική επιπολαιότητα του ερωτοτροπούντος ή ναρκισσιστικά αυτάρεσκου φύλου λειτουργούν στην πλοκή του έργου σαν/οιωνεί αρσενικά στοιχεία ανανέωσης του χρόνου και η παρουσία τους αφήνει μια ακαθόριστη αισιοδοξία στο κλείσιμο της αυλαίας να διαφανεί στον ορίζοντα. Όλα αυτά θα ήταν απλώς σχηματικά αν πίσω από όλα αυτά δεν βρισκόταν το σθένος και η μορφή ενός βαθυστόχαστου διανοούμενου και ανένδοτου προασπιστή των ατομικών δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου όπως ο Ibsen γιατί η δικαιοσύνη κατ ΄αυτόν αποτελεί το αδιαπραγμάτευτο αίτημα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η προσοχή της σκηνοθέτιδος επιτυχώς εστιάστηκε στην καθ΄εαυτού ανάδειξη και προβολή του κειμένου και δευτερευόντως σε νύξεις από υπαινισσόμενες αναφορές του . Αυτό λειτούργησε πειστικά με αδιαφιλονίκητο δραματουργικά αποτέλεσμα. 

Η μουσική επιμέλεια διεκπεραίωσε θετικά τις διακριτικές της παρεμβάσεις καλλιεργώντας

μια περίτεχνη ασάφεια στα εύλογα κενά της δράσης ενώ ο σκηνογράφος επιστράτευσε όλη την ευρηματικότητά του για να βρει λύσεις στις τοπογραφικές απαιτήσεις του κειμένου με θαυμαστή και κάποτε παράτολμη λιτότητα σε κάποιες επιλογές του ενώ τα ουδέτερα καθημερινά κοστούμια δεν παρέπεμπαν σε άλλες διαδραστικές αναφορές και διαχρονικές θεατρικές ή κοινωνικές νύξεις. Οι φωτισμοί ελάσσονες άφηναν στους ηθοποιούς την διεκπεραίωση του δραματικού φορτίου οι οποίοι έφεραν αγόγγυστα το έργο τους με σωστή άρθρωση στην εκφορά του λόγου και δραματουργική επάρκεια. Ακόμα μια ωραία θεατρική βραδιά στο θέατρο της οδού Εκάτης και φεύγουμε με την αίσθηση ότι ο Ibsen χάρις στην τεκμηριωμένη άοκνη δουλειά της κ. Βαλεντίνης Λουρμπά είναι πια ο αλληλλέγυος μαχόμενος δικός μας άνθρωπος για να ανοιχτεί η σκέψη μας σε ένα ταξίδι από το δρομάκι της οδού Εκάτης στην Κυψέλη στα περίπλοκα φιόρδ της μακρινής Νορβηγίας κι από εκεί στην μεγάλη ανοιχτή θάλασσα μαζί με την κυρά της θάλασσας.

-----------------------------

Πληροφορίες για την παράσταση, ώρες, ημέρες, διανομή. Δείτε ΕΔΩ