Η σπαζοκεφαλιά του Αριστοφάνη που παραμένει άλυτη μέχρι και σήμερα! Ποια είναι και γιατί δεν έχουν καταφέρει να τη λύσουν;

Επιμέλεια: Στέφανος Καρυδάκης

Ο Αριστοφάνης αποφάσισε να περιγράψει τις γαστρονομικές τάσεις της αρχαιότητας με έναν όρο...
- γλωσσοδέτη, που αποτελείται από 7 ολόκληρους στίχους. 

Πως όμως του ήρθε αυτή η ιδέα και για ποιο λόγο; Και φυσικά, γιατί δημιούργησε ένα μυστήριο που τόσους αιώνες μετά δεν έχει βρει απάντηση από κανέναν;

Όλα ξεκινούν στην Αθήνα του 392-393 π.Χ. όπου ο μεγάλος Κωμωδός έχει παρουσιάσει το προτελευταίο έργο του, τις «Εκκλησιάζουσες», του οποίου η υπόθεση θέλει τις γυναίκες του Δήμου να παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους ώστε να τον γλυτώσουν από την κακοδαιμονία στην οποία των καταδίκασαν οι άντρες τους. Έτσι λοιπόν, παίρνουν την εξουσία και επιβάλλουν τους δικούς τους κανόνες που αφορούσαν την κοινοκτημοσύνη των αγαθών, αλλά και των εpωτικών συντρόφων.

Σκοπός του Αριστοφάνη, ήταν προφανώς το να σατιρίσει τη συμπεριφορά και τις ιδέες ορισμένων επιφανών συμπολιτών του αλλά και του Πλάτωνα, ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα τις διατύπωσε την Πολιτεία του.

Στην τελευταία σκηνή του έργου γυναίκες και άντρες συμμετέχουν σε ένα μεγάλο φαγοπότι, όπου προσφέρονται τα πιο εκλεκτά και ακριβά τρόφιμα που η αρχαία ιδιοφυΐα περιγράφει με μια ορολογία, που καταλαμβάνει 7 ολόκληρους στίχους:

«λεπαδοτεμαχοσελαχογαλεκρανιολειψανοδριμυποτριμματοσιλφιοτυρομελιτοκατα-κεχυμενοκιχλεπικοσσυφοφαττοπεριστεραλεκτρυονοπτεκεφαλιοκιγκλοπε-λειολαγωοσιραιοβαφητραγαλοπτερυγών».

Πρόκειται για έναν γλωσσοδέτη σιδηρόδρομο που όσο και αν προσπαθήσετε δεν θα καταφέρετε να πείτε ολόκληρο, ενώ το σίγουρο είναι ότι οι ηθοποιοί της αρχαιότητας θα βασανίστηκαν πολύ για να τον μάθουν και να τον εκφωνήσουν. Η... λέξη αυτή δε, από τα μέσα του 19ου αιώνα μετατράπηκε σε σπαζοκεφαλιά για πολλούς φιλόλογους, αλλά και ελληνομαθείς γαστρονόμους. Κάποιοι έκαναν λόγο ότι πρόκειται για την περιγραφή ενός φαγητού πλούσιου σε συστατικά και πιο συγκεκριμένα, μιας πίτας η οποία περιείχε κρέας και θαλασσινά. Μάλιστα, προσπάθησαν να την παρασκευάσουν κιόλας -με μηδενική επιτυχία- τόσο γευστικά, όσο και οικονομικά, αφού τα υλικά κόστισαν μια περιουσία.

Παρόλα αυτά, κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει καταφέρει να βρει τη σημασία αυτής της λέξης - αν φυσικά έχει - καθώς, ούτε και το αν αναφέρεται σε ένα μόνο φαγητό ή σε όλο το τραπέζι.