Με αφορμή τα ογδόντα χρόνια από τον θάνατο του Γιαννούλη Χαλεπά, του εμβληματικότερου γλύπτη της σύγχρονης Ελλάδας...
, ο Δήμος Τήνου, σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο Πανόρμου «Γιαννούλης Χαλεπάς», χαρακτήρισε το 2018 έτος μνήμης του μεγάλου καλλιτέχνη, διοργανώνοντας μια σειρά πλούσιων αφιερωματικών εκδηλώσεων με σκοπό να υπενθυμίσουν το σπουδαίο έργο και την πολύτιμη προσφορά του στο σύγχρονο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς, μαζί με τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Νίκο Καζαντζάκη, τη Μαρία Κάλλας, τον Δημήτρη Μητρόπουλο και τον Νίκο Σκαλκώτα συγκαταλέγεται στους κορυφαίους Έλληνες δημιουργούς του 20ού αιώνα και είναι παράλληλα ένας από τους πρωτοπόρους του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Το διαχρονικά επίκαιρο έργο του μας παρακινεί – πέρα από τον όποιο φολκλορικό χαρακτήρα των εκδηλώσεων μνήμης – να κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν και να αναδείξουμε θέματα που αποτέλεσαν σταθμούς στην ιστορία και τον πολιτισμό, επιτρέποντας στη νεοελληνική τέχνη να συνυπάρχει και να συνοδοιπορεί με την ευρύτερη ευρωπαϊκή οικογένεια.
Την Τετάρτη 6 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη συνέντευξη Τύπου, όπου οι διοργανωτές παρουσίασαν το πρόγραμμα των εκδηλώσεων μνήμης και τιμής στον εμβληματικό καλλιτέχνη.
Πρόκειται για μια σειρά πλούσιων αφιερωματικών εκδηλώσεων, που θα πραγματοποιηθούν στην Τήνο από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
«Ολόκληρη η Τήνος ζει φέτος κάτι συγκλονιστικό. Από τον καλλιτεχνικό και επιστημονικό κόσμο του νησιού, μέχρι τους απλούς κατοίκους του, όλοι επιστρατεύτηκαν με χαμόγελο για τη δημιουργία αυτού του αφιερωματικού προγράμματος που προετοιμάζαμε έναν ολόκληρο χειμώνα, με σκοπό να υπενθυμίσουν το τεράστιο έργο και τη σημαντική καλλιτεχνική προσφορά του Γιαννούλη Χαλεπά» τόνισε ο κ. Εμμανουήλ Σώχος, πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Πανόρμου και αντιδήμαρχος Δήμου Τήνου, ο οποίος άνοιξε τη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του προγράμματος.
Μεγάλο μέρος των εκδηλώσεων καταλαμβάνουν οι εκθέσεις τις οποίες επιμελήθηκε ο ιστορικός τέχνης, Μάνος Στεφανίδης που τόνισε την ανάγκη να αποκατασταθεί ο Χαλεπάς τόσο στη συνείδηση του έθνους όσο και της κοινής μας ευρωπαϊκής οικογένειας.
«Δεν υπάρχει άλλος που να υπερασπίστηκε με το έργο του τόσο πολύ τη διαχρονικότητα του ελληνικού πολιτισμού, όσο ο Χαλεπάς» σημείωσε χαρακτηριστικά, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο ζήτημα της «Κοιμωμένης», του πιο διάσημου γλυπτού του Χαλεπά, που εξαιτίας χρόνιων βανδαλισμών, κακής συντήρησης και φθοράς μεταφέρθηκε από το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών στην Εθνική Πινακοθήκη. Ένα θέμα που παραμένει φλέγον ζήτημα για το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας της Τήνου, στο οποίο ανήκει το γλυπτό.
Στις εκθέσεις περιλαμβάνονται έργα γλυπτικής, χαρακτικής, σχεδίου και φωτογραφίας σύγχρονων Τηνιακών καλλιτεχνών που θα τιμήσουν τον μεγάλο δημιουργό, ενώ ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η έκθεση ζωγραφικής του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών ζωγράφου Πέτρου Ζουμπουλάκη.
«Τα έργα αυτά είναι αποτέλεσμα 60 χρόνων εργασίας» τόνισε ο κ. Ζουμπουλάκης, αναφερόμενος χωριστά στο καλλιτεχνικό αποτύπωμα του Χαλεπά και την «ανυπέρβλητη» προσωπικότητά του.
Στις εκδηλώσεις περιλαμβάνεται και ένας πρωτότυπος διαγωνισμός μαθητείας σχετικά με το έργο του Χαλεπά. Μαθητές από πέντε δημοτικά σχολεία της Τήνου, επηρεασμένοι από τον μεγάλο καλλιτέχνη, δημιούργησαν τα δικά τους εικαστικά έργα για τα οποία θα βραβευτούν. Πρόκειται για πολύ αξιόλογες δημιουργίες που θα κοσμήσουν, μάλιστα, το Κέντρο Υγείας του νησιού.
Αναφορικά με το μουσικό κομμάτι, η Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα ερμηνεύσουν έργα των συνθετών Ζακ Όφενμπαχ και Αντονίν Ντβόρζακ, όπως και τη συμφωνία «Χαλεπάς» του Γιώργου Πλουμπίδη προς τιμήν του καλλιτέχνη.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς κατέχει μια ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική γλυπτική. Το νεανικό του έργο ανήκει στον 19ο αιώνα, ενώ κατά τη δεύτερη και τρίτη δημιουργική του φάση εμπλουτίζει τον 20ό αιώνα με τη γνήσια, αυθεντική και τόσο ιδιόμορφη φωνή του…
Άλλωστε, όπως τόνισε ο κ. Μάνος Στεφανίδης παρουσιάζοντας το βιβλίο του με τίτλο «Ιδιοφυΐα και Τρέλα. Βαν Γκογκ, Χαλεπάς», σε αντίθεση με τον Βαν Γκογκ που «βυθίστηκε στην τρέλα και εγκατέλειψε όταν συνειδητοποίησε ότι η τέχνη του δεν μπορεί να τον σώσει, ο Γιαννούλης Χαλεπάς, αν και έχανε τη λογική του, κατάφερε να κοιτάξει ψηλά και, με οδηγό την τέχνη του, να βγει από το σκοτάδι του και να βρει ξανά τον εαυτό του...».
Βιογραφία
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου το 1851, μέσα σε μια οικογένεια φημισμένων Τηνίων μαρμαρογλυπτών.
Μεγαλώνοντας, αγάπησε το μάρμαρο όχι σαν το μέσο που του αποφέρει χρήματα, αλλά ως το υλικό που θα του επιτρέψει να εκφραστεί και να αποτυπώσει τις πιο ζωηρές εικόνες του μυαλού του. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και από νωρίς άρχισε να εκθέτει σπουδαία έργα. Δέχθηκε πολλές διακρίσεις και σύντομα άνοιξε το δικό του εργαστήριο.
Ωστόσο, η άρνηση των γονέων της αγαπημένης του να την παντρευτεί τον οδήγησε στον ψυχικό κλονισμό του. Ο καλλιτέχνης κατέρρευσε ψυχολογικά και άρχισε να καταστρέφει τα γλυπτά που δημιουργούσε.
Μετά από αρκετές κρίσεις και απόπειρες αυτοκτονίας, εισήχθη στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Κέρκυρας με άνοια, παρά το νεαρό της ηλικίας του.
Μετά τον θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του τον βγάζει από το ψυχιατρείο και κάνει τα πάντα ώστε να σταματήσει να δημιουργεί, θεωρώντας ότι η τέχνη του ήταν η αιτία της ασθένειάς του.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς καταλήγει να ασχολείται με τη βοσκή των ζώων και μετατρέπεται στον «τρελό του χωριού». Γίνεται απόμακρος, μένει μακριά από όλους και, πάνω απ’ όλα, αποκομμένος από την τέχνη του που τόσο αγαπούσε…
Με τον θάνατο της μητέρας του αφοσιώνεται και πάλι στη γλυπτική. Αυτή τη φορά τα έργα του έχουν άλλο ύφος. Οι μορφές του γίνονται στιβαρές και επιβλητικές και ο καλλιτέχνης δημιουργεί ακατάπαυστα.
Τα επόμενα χρόνια, ο Γιαννούλης Χαλεπάς καταξιώνεται και αναγνωρίζεται ως ένας ιδιοφυής καλλιτέχνης. Λίγο καιρό αργότερα, ωστόσο, μια ημιπληγία θα νεκρώσει το δεξί του χέρι και στις 15 Σεπτεμβρίου του 1938, θα αφήσει την τελευταία του πνοή.
