Παρά το θυμό και την συναισθηματική φόρτιση από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών οφείλουμε να τοποθετηθούμε δημόσια με τη μεγαλύτερη δυνατή νηφαλιότητα απέναντι στο θέμα που προέκυψε και απασχόλησε την κοινή γνώμη.
Η Πειραματική Σκηνή.... με το φετινό της ρεπερτόριο φιλοδοξεί να γίνει εκείνος ο χώρος μέσα στο Εθνικό Θέατρο, όπου, μεταξύ άλλων, η σύγχρονη ελληνική δραματουργία θα μπορέσει να ασχοληθεί με την σύγχρονη ελληνική ιστορία έξω από ταμπού και περιορισμούς. Σε μία κοινωνία με ενδημικά χαρακτηριστικά πολιτικής και κοινωνικής βίας, θεωρούμε ότι το θέατρο (με την πολιτική, εκπαιδευτική και αισθητική του λειτουργία), μπορεί και οφείλει να παράσχει το πλαίσιο του διαλόγου γύρω από τα ζητήματα αυτά.
Για το λόγο αυτό ανεβάσαμε και στηρίξαμε την παράσταση „Ισορροπία του Nash“, ένα έργο επινόησης (devised theatre) γύρω από το ζήτημα της τρομοκρατίας στο εγχώριο και διεθνές περιβάλλον. Χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από το έργο «Δίκαιοι» του Αλμπέρ Καμύ, κείμενα της φιλοσόφου Χάνα Άρεντ, δημοσιογραφικές αναφορές, νομικά κείμενα και αποσπάσματα από το βιβλίο του Σάββα Ξηρού «Η μέρα εκείνη», η σκηνοθέτης Πηγή Δημητρακοπούλου και η ομάδα της παρέδωσαν μία σκηνική έρευνα γύρω από το ερώτημα της πολιτικής βίας, στη φιλοσοφική και θεωρητική του διάσταση, για να αναδείξουν μέσα από μια διαλεκτική διαπραγμάτευση την πρακτική αυτή ως μία σπείρα καταστροφής που συμπαρασύρει τους πάντες και να καταλήξουν με σαφήνεια στην καταδίκη της.
Αποδείχτηκε ότι ένα τέτοιο εγχείρημα στην σημερινή Ελλάδα μπορεί να γίνει πραγματικά επικίνδυνο. Ενώ το έργο παιζότανε κανονικά, εκτεθειμένο στην κριτική του κοινού, μία συνέντευξη που παραχώρησε ο ίδιος ο Ξηρός από τη φυλακή αποτέλεσε αφορμή, για να μετατοπιστεί η συζήτηση και να ξεκινήσει ένα κύμα λεκτικής βίας και κοινωνικής πόλωσης.
Η Πειραματική Σκηνή βρέθηκε από τη μια στιγμή στην άλλη στο μάτι ενός κυκλώνα συνειδητής παραπληροφόρησης και μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων, τη στιγμή που κανείς από τους επικριτές της παράστασης δεν την είχε δει και ενώ εμείς διαμηνύαμε σε όλους τους τόνους και προς κάθε κατεύθυνση πως η παράσταση δεν εξαγνίζει, ούτε ηρωοποιεί τον Σάββα Ξηρό. Μέσα σε αυτό το γενικευμένο κλίμα κανιβαλισμού ελάχιστες ήταν οι φωνές υπεράσπισης της Πειραματικής Σκηνής και του Εθνικού Θεάτρου.
Αυτή ήταν η κατάσταση όταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής κ. Στάθης Λιβαθινός αποφάσισε να διακόψει τις παραστάσεις καθώς το πρώτο μέλημα του είναι να προστατευτούν οι άνθρωποι, η συνολική λειτουργία και ο ίδιος ο θεσμός του Εθνικού Θεάτρου, που όντας ο μοναδικός κρατικός θεατρικός φορέας της πρωτεύουσας είναι από τη φύση του εξαιρετικά ευάλωτος σε κάθε είδους επιθέσεις και πολιτικές πιέσεις.
Η συγκεκριμένη απόφαση αποτέλεσε μια προσωρινή ήττα για την ελευθερία της έκφρασης στην Ελλάδα. Κατανοούμε ωστόσο τη δύσκολη θέση, στην οποία είχε περιέλθει ο καλλιτεχνικός διευθυντής και εκτιμούμε που ανέλαβε να σηκώσει το ηθικό βάρος και να υποστεί το επικοινωνιακό της κόστος . Για τον άνθρωπο που έχει ταυτίσει την καλλιτεχνική του πορεία με την Πειραματική Σκηνή και ο οποίος έχει παλέψει για την επαναλειτουργία της, αυτή η απόφαση πιθανόν να είναι η οδυνηρότερη της ζωής του.
Με τη σύμφωνη γνώμη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Εθνικού Θεάτρου η Πειραματική Σκηνή απόψε στις 20:00 θα είναι ανοιχτή.
Καλούμε όλο τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας σε μια ανοιχτή συζήτηση με θέμα την ελευθερία της τέχνης στην σύγχρονη Ελλάδα.
Καλλιτεχνική διεύθυνση Πειραματικής Σκηνής “ - 1” Εθνικού Θεάτρου
Ανέστης Αζάς και Πρόδρομος Τσινικόρης
