Ο Άρθουρ Μίλλερ υπήρξε από την αρχή της συγγραφικής του σταδιοδρομίας συγγραφέας με έντονες κοινωνικές και ηθικές ανησυχίες.Ανδρωμένος στα χρόνια της....
Μεγάλης Ύφεσης, ερμήνευσε αυτό το ορόσημο της αμερικανικής ιστορίας ως τη διάρρηξη του κοινωνικού συμβολαίου στη βάση του οποίου στηρίχθηκαν οι σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες. Αυτό είναι το κύριο στοιχείο της δραματουργίας του και της πολιτικής του οπτικής.
Στα έργα του, συχνά, μια οικογενειακή κρίση αποτελεί την αφορμή για να τεθούν ευρύτερα ζητήματα ευθύνης και ενοχών: της ευθύνης και των ενοχών για τις προσωπικές μας επιλογές και τις συνέπειες αυτών στο ατομικό και το κοινωνικό επίπεδο. Το ιδιωτικό και το δημόσιο στο έργο του Μίλλερ βρίσκονται σε σχέση άμεσης και διαρκούς αλληλεπίδρασης.
Σε κανένα από τα έργα του δεν αναφύονται αυτοί οι προβληματισμοί πιο ανάγλυφα από ό,τι στο έργο Η δημιουργία του κόσμου και άλλες υποθέσεις. Δραματοποιώντας τη Γένεση από τη δημιουργία της Εύας έως την αδελφοκτονία του Άβελ και την επακόλουθη φυγή του Κάιν και, διατηρώντας έτσι μια απόσταση από τις τρέχουσες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις της εποχής του, ο Μίλλερ μας προσφέρει την ιδανική μεταφορά για τη σημασία των προσωπικών επιλογών, την αδιόρατη διαπλοκή του ιδιωτικού με το δημόσιο, καθώς και την ατομική ευθύνη που φέρουμε για τις πράξεις μας τόσο στο μικροσκοπικό-οικογενειακό όσο και στο μακροσκοπικό-δημόσιο επίπεδο.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΟΚΟΛΗ
ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗ 3-5, ΑΘΗΝΑ 106 83
ΤΗΛ: 210 3822732-210 3805520
http: www.sokolis.gr
e-mail: mari@sokolis.gr
Διαβάστε ένα Απόσπασμα από την Εισαγωγή του βιβλίου, του Αλέξανδρου Βαμβούκου.
Το έργο ξεκινά ανάλαφρα με την ονοματοθεσία της πλάσης από τον Αδάμ και τη δημιουργία της Εύας, και καταλήγει τραγικά με την αδελφοκτονία του Άβελ και την εξορία του. Βασισμένος στο αφηγηματικό αυτό υλικό, ο Μίλλερ συνθέτει ένα τρίπρακτο θεατρικό έργο στο στιλ των οικογενειακών δραμάτων που είχε ήδη παρουσιάσει. Ωστόσο, πρωτοτυπεί επιλέγοντας ήρωες απρόσμενους και ένα ύφος που ξαφνιάζει, γιατί συνδυάζει και εναλλάσσει το κωμικό με το τραγικό, το λυρικό με το επικό, τον ποιητικό με τον πεζό λόγο. Χτίζει μια κοινωνικοπολιτική αλληγορία για την απώλεια της αθωότητας και την ευθύνη του ανθρώπου για τις πράξεις του, στηριγμένη σε ζωντανούς, παλλόμενους χαρακτήρες τους οποίους οργανώνει σε αντιθετικά δίπολα. Ο Θεός είναι ο απόλυτος καλλιτέχνης που δρα με βάση το συναίσθημα, καθοδηγούμενος από την αγάπη του για τα δημιουργήματά του. Η αναγνώριση του έργου του και οι έπαινοι τον τρέφουν και του προσφέρουν τη μέγιστη ικανοποίηση, σαν κάθε μεγάλο δημιουργό. Στον αντίποδα, ο Εωσφόρος είναι η φωνή της λογικής, ένας ευφυής τεχνοκρατικός νους που αρέσκεται να επισημαίνει τα λάθη του Θεού και επαίρεται ως γνώστης των πάντων. Οξύνους κριτής, αλλά παντελώς ανίκανος για δημιουργική δράση, κινείται πρωτίστως από την επιθυμία του για εξουσία και δύναμη και από ένα μυστήριο μείγμα υπέρμετρου θαυμασμού και μεγάλου φθόνου για τον δημιουργό του.
Το ζεύγος Αδάμ-Εύας και η οικογένειά τους σκιαγραφείται τόσο γνώριμη, που θα μπορούσε να είναι η δική μας. Ο Αδάμ και η Εύα φαίνεται να υπακούν σε όλα τα στερεότυπα του φύλου τους, η σχέση τους όμως διακρίνεται από μεγάλη ανθρωπιά και χιούμορ. Τα αδέρφια Κάιν και Άβελ αντιπροσωπεύουν δύο διαμετρικά αντίθετες κοσμοθεωρίες, παραπληρωματικές όσο και αντικρουόμενες, αμφότερες δε απόλυτες και αναγκαίες. Με τέτοιους χαρακτήρες, οι συγκρούσεις θα είναι σφοδρές, ακόμα και οι δεσμοί τους διέπονται από το αίσθημα της αγάπης. Άλλωστε, έως τότε, στα έργα του Μίλλερ, μια οικογενειακή κρίση αποτελούσε συχνά την αφορμή για το ξεδίπλωμα ευρύτερων ζητημάτων ευθύνης και ενοχών για τις προσωπικές επιλογές και τις συνέπειές τους σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Το ιδιωτικό και το δημόσιο στο έργο του Μίλλερ είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους σε μια σχέση διαρκούς αλληλεπίδρασης.
Ο Άρθουρ Μίλλερ υπήρξε από την αρχή της συγγραφικής του σταδιοδρομίας συγγραφέας με έντονες κοινωνικές και ηθικές ανησυχίες. Ανδρωμένος στα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης, ερμήνευσε το ορόσημο αυτό της αμερικανικής ιστορίας ως τη διάρρηξη του κοινωνικού συμβολαίου στη βάση του οποίου είχε στηριχθεί το αμερικανικό όνειρο. Αυτή είναι συγχρόνως η βάση της πολιτικής του προσέγγισης και της δραματουργίας του. Παρά λοιπόν την απομάκρυνση από το ρεαλιστικό συγγραφικό ιδίωμα και τη σύγχρονη αμερικανική επικαιρότητα που τροφοδοτούσε συνήθως έως τότε το έργο του, ο Μίλλερ χρησιμοποιεί εδώ τη Γένεση για να μιλήσει ακριβώς για τα ίδια θέματα που τον απασχόλησαν σε ολόκληρη την προσωπική του ζωή και τη συγγραφική σταδιοδρομία του, ίσως δε με μεγαλύτερη ενάργεια.
Πράγματι, σε κανένα από τα έργα του δεν αναφύονται αυτοί οι προβληματισμοί πιο ανάγλυφα από ό,τι στη Δημιουργία. Δραματοποιώντας τον βίο της πρώτης οικογένειας, από την γέννηση έως τον σπαραγμό της, και διατηρώντας μία απόσταση από τις τρέχουσες τότε κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, ο Άρθουρ Μίλλερ μας προσφέρει την ιδανική μεταφορά για τη βαρύτητα των προσωπικών επιλογών, την αδιόρατη διαπλοκή του ιδιωτικού με το δημόσιο, καθώς και την ατομική ευθύνη που φέρουμε για τις πράξεις μας τόσο σε μικροσκοπικό-οικογενειακό όσο και σε μακροσκοπικό-δημόσιο επίπεδο.
Το τραύμα της προδοσίας βρίσκεται στο επίκεντρο της Δημιουργίας και το βιώνουν, με κάποιον τρόπο, όλοι οι χαρακτήρες της: αυτό είναι που καθιστά το έργο του ενδιαφέρον, ζωντανό και επίκαιρο. Πάντοτε και παντού υπάρχει ένα τραύμα να επουλωθεί, μια προδοσία να ξεπεραστεί, ένα τίμημα να καταβληθεί. Καθένας μας οφείλει να επιστρέφει στις αποφάσεις και τις πράξεις του παρελθόντος, επαναξιολογώντας τες, εάν θέλει να αξιώνει για τον εαυτό του τον ρόλο ενός ενεργητικού υποκειμένου, συμμέτοχου στη δημιουργία του κόσμου, και όχι απλώς παθητικού αντικειμένου, έρμαιου των συνθηκών.
Προστατευμένη από την επικαιρότητα άλλων έργων του διάσημου συγγραφέα, ίσως τελικά η Δημιουργία του κόσμου και άλλες υποθέσεις να «γεράσει» καλύτερα, δίνοντάς μας πάντα τη δυνατότητα για μια επιστροφή στις βιβλικές ρίζες του πολιτισμού μας, για ένα ταξίδι στη μνήμη της πρώτης προδοσίας, θρέφοντας έτσι την απαραίτητη ενδοσκόπηση και γονιμοποιώντας μια χρήσιμη συζήτηση γύρω από τα πάντοτε επίκαιρα θέματα της ευθύνης, της συγχώρεσης και της λήθης.
Το ζεύγος Αδάμ-Εύας και η οικογένειά τους σκιαγραφείται τόσο γνώριμη, που θα μπορούσε να είναι η δική μας. Ο Αδάμ και η Εύα φαίνεται να υπακούν σε όλα τα στερεότυπα του φύλου τους, η σχέση τους όμως διακρίνεται από μεγάλη ανθρωπιά και χιούμορ. Τα αδέρφια Κάιν και Άβελ αντιπροσωπεύουν δύο διαμετρικά αντίθετες κοσμοθεωρίες, παραπληρωματικές όσο και αντικρουόμενες, αμφότερες δε απόλυτες και αναγκαίες. Με τέτοιους χαρακτήρες, οι συγκρούσεις θα είναι σφοδρές, ακόμα και οι δεσμοί τους διέπονται από το αίσθημα της αγάπης. Άλλωστε, έως τότε, στα έργα του Μίλλερ, μια οικογενειακή κρίση αποτελούσε συχνά την αφορμή για το ξεδίπλωμα ευρύτερων ζητημάτων ευθύνης και ενοχών για τις προσωπικές επιλογές και τις συνέπειές τους σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Το ιδιωτικό και το δημόσιο στο έργο του Μίλλερ είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους σε μια σχέση διαρκούς αλληλεπίδρασης.
Ο Άρθουρ Μίλλερ υπήρξε από την αρχή της συγγραφικής του σταδιοδρομίας συγγραφέας με έντονες κοινωνικές και ηθικές ανησυχίες. Ανδρωμένος στα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης, ερμήνευσε το ορόσημο αυτό της αμερικανικής ιστορίας ως τη διάρρηξη του κοινωνικού συμβολαίου στη βάση του οποίου είχε στηριχθεί το αμερικανικό όνειρο. Αυτή είναι συγχρόνως η βάση της πολιτικής του προσέγγισης και της δραματουργίας του. Παρά λοιπόν την απομάκρυνση από το ρεαλιστικό συγγραφικό ιδίωμα και τη σύγχρονη αμερικανική επικαιρότητα που τροφοδοτούσε συνήθως έως τότε το έργο του, ο Μίλλερ χρησιμοποιεί εδώ τη Γένεση για να μιλήσει ακριβώς για τα ίδια θέματα που τον απασχόλησαν σε ολόκληρη την προσωπική του ζωή και τη συγγραφική σταδιοδρομία του, ίσως δε με μεγαλύτερη ενάργεια.
Πράγματι, σε κανένα από τα έργα του δεν αναφύονται αυτοί οι προβληματισμοί πιο ανάγλυφα από ό,τι στη Δημιουργία. Δραματοποιώντας τον βίο της πρώτης οικογένειας, από την γέννηση έως τον σπαραγμό της, και διατηρώντας μία απόσταση από τις τρέχουσες τότε κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, ο Άρθουρ Μίλλερ μας προσφέρει την ιδανική μεταφορά για τη βαρύτητα των προσωπικών επιλογών, την αδιόρατη διαπλοκή του ιδιωτικού με το δημόσιο, καθώς και την ατομική ευθύνη που φέρουμε για τις πράξεις μας τόσο σε μικροσκοπικό-οικογενειακό όσο και σε μακροσκοπικό-δημόσιο επίπεδο.
Το τραύμα της προδοσίας βρίσκεται στο επίκεντρο της Δημιουργίας και το βιώνουν, με κάποιον τρόπο, όλοι οι χαρακτήρες της: αυτό είναι που καθιστά το έργο του ενδιαφέρον, ζωντανό και επίκαιρο. Πάντοτε και παντού υπάρχει ένα τραύμα να επουλωθεί, μια προδοσία να ξεπεραστεί, ένα τίμημα να καταβληθεί. Καθένας μας οφείλει να επιστρέφει στις αποφάσεις και τις πράξεις του παρελθόντος, επαναξιολογώντας τες, εάν θέλει να αξιώνει για τον εαυτό του τον ρόλο ενός ενεργητικού υποκειμένου, συμμέτοχου στη δημιουργία του κόσμου, και όχι απλώς παθητικού αντικειμένου, έρμαιου των συνθηκών.
Προστατευμένη από την επικαιρότητα άλλων έργων του διάσημου συγγραφέα, ίσως τελικά η Δημιουργία του κόσμου και άλλες υποθέσεις να «γεράσει» καλύτερα, δίνοντάς μας πάντα τη δυνατότητα για μια επιστροφή στις βιβλικές ρίζες του πολιτισμού μας, για ένα ταξίδι στη μνήμη της πρώτης προδοσίας, θρέφοντας έτσι την απαραίτητη ενδοσκόπηση και γονιμοποιώντας μια χρήσιμη συζήτηση γύρω από τα πάντοτε επίκαιρα θέματα της ευθύνης, της συγχώρεσης και της λήθης.
