Αυτό το έργο κορυφή που έγραψε στις αρχές του 17ου αιώνα ο εμβληματικός ποιητής της Κρήτης, μιλά ξανά μέσα από έναν διάλογο εντάσεων και συναισθημάτων με την εικαστική τέχνη στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών ΑΠΘ από τις 29 Απριλίου.
Συγκεκριμένα, με πρωτοβουλία του Τομέα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας Α.Π.Θ., και αφορμή τη διδασκαλία του εμβληματικού κειμένου της Κρητικής Λογοτεχνίας Ερωτόκριτος, γεννήθηκε και εξελίχθηκε η σκέψη μιας συνεργασίας με την ιστορικό τέχνης Ίριδα Κρητικού, που θα είχε ως αντικείμενο μια εικαστική έκθεση με θέμα το έργο. Μετά τη Θεσσαλονίκη η έκθεση θα ταξιδέψει στη Σητεία, στο Ηράκλειο, στο Ρέθυμνο, στα Χανιά για να καταλήξει στην Αθήνα.
Ο Ερωτόκριτος, ο έρωτάς του, αποτέλεσε διαχρονικά, αλλά κυρίως στη δεκαετία του '30 πηγή έμπνευσης, αποτυπώθηκε και διατρανώθηκε από σημαντικούς καλλιτέχνες όλου του εικαστικού φάσματος: Από τον Θεόφιλο, τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Εγγονόπουλο, ως τον Μποστ και τον Ευγένιο Σπαθάρη. Κείμενο πυρετικό, κείμενο χείμαρρος 10.000 στίχων, για τον έρωτα του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, εξακολουθεί να δονεί. Θα το διαπιστώσουμε στο σύνολο των έργων που ετοίμασαν οι καλλιτέχνες της έκθεσης «μόνον εσέ Ρωτόκριτε» αλλά και της παράλληλης έκθεσης «20+1 εικαστικές προσεγγίσεις στον Ερωτόκριτο» με έργα φοιτητών του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του εργαστηρίου Χαρακτικής του Α.Π.Θ.
Σημειώνει η ιστορικός τέχνης Ιρις Κρητικού: «ασφαλώς δεν είναι τυχαίο που αγαπήθηκε τόσο από τους ζωγράφους της γενιάς του ’30, υπέρμαχους της ελληνικής πρωτογένειας στην τέχνη: ο Θεόφιλος, ο Μποστ και ο Ευγένιος Σπαθάρης, ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Νίκος Εγγονόπουλος ζωγράφισαν την ένδοξη αγάπη του Ερωτόκριτου, εμφυσώντας της μια καινούρια νεότητα.
Με την ίδια λαχτάρα καταπιάστηκαν τώρα μαζί του οι 50 σημαντικοί αλλά και νεότεροι συμμετέχοντες καλλιτέχνες. Εξερευνώντας την αιώνια αγάπη και τους φραγμούς, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα, προσμένοντας ο ένας τον άλλον, επιχειρούν να ανακαλύψουν τον εαυτό τους. Ζωγραφίζοντας τη χλωρή κρητική φύση και το αμάθητο άγουρο που με τρόπο ανιδιοτελή ανακαλύπτει τον έρωτα και εξ αυτού, αναπόφευκτα, την οδύνη. Την ορμητική γενναιότητα της τροπαιούχου νεότητας που, συγκρουόμενη με τη φρόνηση, θριαμβεύει. »
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα διεξαχθεί επίσης ένα Διεθνές Συνέδριο για τον Ερωτόκριτο διοργανωμένο από τον Τομέα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών του ΑΠΘ τον προσεχή Μάιο στη Θεσσαλονίκη (28/29 Μαΐου 2015). Στην έκθεση περιλαμβάνονται κυρίως νέα, πρωτότυπα ζωγραφικά και γλυπτά έργα, αλλά και κάποια παλαιότερα με σχετική θεματική. Στην έκθεση «μόνον εσέ Ρωτόκριτε» συμμετέχουν:
Σπύρος Αγγελόπουλος, Ελένη Αγγέλου, Χριστίνα Ακτίδη, Στέλιος Αλεξάκης, Δημήτρης Ανδρεαδάκης, Γιώργος Αυγέρος, Χρύσα Βέργη, Αλέξης Βερούκας, Μαριλίτσα Βλαχάκη, Μάριος Βουτσινάς, Μαίρη Γαλάνη-Κρητικού, Ανδρέας Γεωργιάδης , Σάββας Γεωργιάδης, Μανόλης Γιανναδάκης, Μαρία Γιαννακάκη, Λεωνίδας Γιαννακόπουλος, Γεωργία Δαμοπούλου, Σοφία Δατσέρη, Γιάννης Δέδες, Μάρκος Καμπάνης, Μηνάς Καμπιτάκης, Βούλα Καραμπατζάκη, Δημήτρης Κατσιγιάννης, Γιώργος Κόρδης, Εύα Κουτσούκου, Κώστας Λάβδας, Βασίλης Λιαούρης, Μιχάλης Μαδένης, Θανάσης Μακρής, Αλεξία Μαρούλη, Κωνσταντίνος Μάσσος, Τίμος Μπατινάκης, Γιάννης Μπεκιάρης, Χαρίτων Μπεκιάρης, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Χρήστος Παλλαντζάς, Μαρία Παπαδημητρίου, Στέλιος Πετρουλάκης, Δημήτρης Πολυχρονιάδης, Γιώργος Ρόρρης, Γιώργος Σαλταφέρος, Σταμάτης Σκλήρης, Δημήτρης Σκουρογιάννης, Πηγή Σπυράτου, Αντώνης Στάβερης, Γιώργος Ταξίδης, Αντώνης Τσακίρης, Αντώνης Χουδαλάκης
Στον εικαστικό διάλογο για τον Ερωτόκριτο που θα παρουσιαστεί στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, συμμετέχουν επίσης σε παράλληλη έκθεση με τίτλο «20+1 εικαστικές προσεγγίσεις στον Ερωτόκριτο», οι εξής φοιτητές του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του εργαστηρίου Χαρακτικής του Α.Π.Θ. υπό τον συντονισμό και την επιμέλεια του Μανόλη Γιανναδάκη, καθηγητή Χαρακτικής: Ζωή Αντωνιάδη, Μιχάλης Βαφόπουλος, Μπόρις Γεωργιτσέλη, Έλενα Ζέππου, Κυριάκος Θεοχάρους, Δώρα Κουρτέσα, Μάριον Ιγγλέση, Σωτηρία Καλλία, Θανάσης Καφετζής, Δέσποινα Ματζάρη, Δημοσθένης Μπογιατζής, Ανθούλα Μπουρνά, Ελένη Νικολακοπούλου, Ιωάννα Παπαδημητρίου, Ισιδώρα Παπαδούλη, Πόλυ Σχοινά, Ιωάννα Ταιγανίδου, Αυγή Τόπακα, Κατερίνα Τσίτσελα, Ελένη Χατζηνεοφύτου
Τα πάντα για τον Ερωτόκριτο
Ο Ερωτόκριτος είναι ένα έμμετρο μυθιστόρημα, μια «μυθιστορία», γραμμένη στην Κρήτη την εποχή της Βενετοκρατίας. Χρονολογείται στις αρχές του 17ου αιώνα, και μέχρι το 1713, που τυπώθηκε για πρώτη φορά, κυκλοφορούσε σε χειρόγραφα. Έχει έκταση περίπου 10.000 στίχους και είναι γραμμένος στο δημοφιλές ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο δίστιχο της νεοελληνικής παράδοσης. Ο ποιητής του ήταν ένας μορφωμένος άνθρωπος, με γνώσεις, μεταξύ άλλων, ρητορικής και ποιητικής. Πήρε την υπόθεση από μια ιταλική διασκευή μιας γαλλικής ιπποτικής μυθιστορίας, του 15ου αιώνα, και τη μεταμόρφωσε σε ένα θερμό ποιητικό δημιούργημα, με δραματικές και συγκινητικές σκηνές, μετρικά άψογους στίχους, μια καταπληκτική ποικιλία από σχήματα λόγου, και πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες που κερδίζουν, ανάλογα με τις περιστάσεις, το θαυμασμό, τη συμπάθεια και την αγάπη μας. Η αφήγηση στον Ερωτόκριτο εναλλάσσεται με εκτεταμένους διαλόγους μεταξύ των προσώπων, κάτι που έχει διευκολύνει τις πολυάριθμες διασκευές του έργου για το θέατρο, σε πρόζα ή με μελοποίηση.
Σημειώνει η Ιρις Κρητικού: «Στον Ερωτόκριτο, καταλήγει ο Γιώργος Σεφέρης, όπου ο ποιητής οδηγείται από τη γλώσσα του δεκαπεντασύλλαβου σε ένα βαθύ κυμάτισμα της λαλιάς, «όπως ένας κολυμπητής που κολυμπά σ' ένα ποτάμι σύμφωνα με το ρέμα», χωρίς να παλεύει «όπως όλοι μας παλεύουμε από τα χρόνια του Σολωμού», «ζωγραφίζονται» με τρόπο εξόχως εναργή η πρόοδος των γεγονότων, των συναισθημάτων και των καταστάσεων. Σμίγουν τα αντίθετα, «η φρόνηση και το πάθος, το σιγανό και το γρήγορο, το νερό και η φωτιά, το σκοτάδι και το φως, η ασκήμια και η ομορφιά, το κρύο και το ζεστό, ο αποχωρισμός και το σμίξιμο, οι κατάρες και οι ευκές», και όλα τα απεικονιζόμενα αντικείμενα όσο περιορισμένα και αν είναι, ο ποιητής «τα βλέπει τέλεια, τα βλέπει από κοντά», χρησιμοποιώντας έναν ποιητικό λόγο που μάς επιτρέπει να παρατηρούμε τη γλωσσική έκφραση σε βάθος, δείχνοντάς μας όχι μόνο το λουλούδι, αλλά «το λουλούδι μαζί με τις ρίζες», δείχνοντάς μας με ενδελεχή ακρίβεια και περισσή χάρη έναν τρόπο όχι μονάχα φραστικό, αλλά ψυχικό και σωματικό ταυτόχρονα, που μας φέρνει «σύρριζα κοντά στον εαυτό μας».
Η δράση τοποθετείται στην Αθήνα, στους «περαζόμενους καιρούς», σ’ έναν α-χρονικό ελληνικό κόσμο με στοιχεία που παραπέμπουν σε διάφορες σημαντικές εποχές του ελληνικού παρελθόντος. Ο ποιητής αφηγείται την άδολη αγάπη της Αρετούσας, της κόρης του βασιλιά, με το Ρωτόκριτο, το γιο ενός συμβούλου του πατέρα της, αγάπη που θα έμενε καταδικασμένη από τις κοινωνικές συμβάσεις, αν ο νέος δεν επέστρεφε από την εξορία για να πολεμήσει και να νικήσει ηρωικά τον εχθρό που απειλούσε το βασίλειο, και αν η κοπέλα δεν ήταν εξοπλισμένη με υπομονή και ελπίδα τα πέντε χρόνια που τον περίμενε, φυλακισμένη από τον πατέρα της για την άρνησή της να δεχτεί μια πρόταση γάμου με το βασιλόπουλο του Βυζαντίου. Το έργο είναι χωρισμένο σε πέντε μέρη, στα οποία κυριαρχεί εναλλάξ το ερωτικό και το πολεμικό στοιχείο, αν και ο έρωτας βρίσκεται συνεχώς πίσω από όλη τη δράση των προσώπων.
ΤΕΛΛΟΓΛΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΩΝ Α.Π.Θ
Αγίου Δημητρίου 159Α , Θεσσαλονίκη
Ώρες λειτουργίας
Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 9.00-14.00, Τετάρτη: 9.00-14.00 & 17.00-21.00, Σάββατο, Κυριακή: 10.00-18.00
Διάρκεια έκθεσης: 29 Απριλίου – 15 Ιουνίου 2015
