«Αγαπώ Σάντσο το ιδανικό μου… Με κατάλαβες επιτέλους; Ή μήπως δεν γνωρίζεις τη λέξη ιδανικό;»
«Δον Κιχώτης» του Μπουλγκάκοφ
Αυτή η φράση από τον «Δον Κιχώτη» του Μπουλγκάκοφ..., επίκαιρη λόγω της πρεμιέρας του ΚΘΒΕ στην ΕΜΣ στις 19/12, είναι ένα ιδιαίτερα εύστοχο σχόλιο στη συζήτηση που έχει ανοίξει τελευταία σχετικά με το ΚΘΒΕ που… «παραπαίει».
Μετά από 18 μήνες πανθομολογούμενης ανάκαμψης του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (40% αύξηση θεατών, 34% αύξηση εσόδων από τα εισιτήρια, απτό πια και σαφές άνοιγμα στην κοινωνία), άνοιξε και πάλι ένας κύκλος εσωστρέφειας παράταιρος στη συνολική εικόνα του Οργανισμού.
Αφορμή το κλείσιμο των θεάτρων για δύο Σαββατοκύριακα με απόφαση του ΣΕΗ και η παραίτηση του καλλιτεχνικού διευθυντή, η οποία τελικά δεν έγινε αποδεκτή από τον Υπουργό.
Διάβασα, λοιπόν, τις απόψεις πρώην διευθυντών του ΚΘΒΕ, όπως παλαιότερα πρώην προέδρων, οι οποίοι άπαντες άσκησαν τα καθήκοντά τους κατά την τελευταία 15ετία, κατά την οποία δημιουργήθηκαν τόσο τα χρέη του ΚΘΒΕ προς τρίτους όσο και οι οικονομικές εκκρεμότητες της πολιτείας έναντι του ΚΘΒΕ.
Κανείς δεν διαφωνεί ότι η πολιτεία, ακόμη και ευρισκόμενη σε οικονομική κρίση, οφείλει να στηρίζει επαρκώς τον πολιτισμό γιατί αφενός ο πολιτισμός με τις αξίες που φέρει συνιστά το κέντρο ισορροπίας σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο και αφετέρου γιατί (θα έπρεπε να) αποτελεί βασικό εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης.
Ωστόσο, οι απόψεις που διατυπώνονται επικεντρώνονται στο οικονομικό σκέλος με καθαρά διαχειριστική διάθεση, καθώς φαίνεται ότι ορισμένοι αντιμετώπισαν το ΚΘΒΕ απλώς ως άλλη μία κρατική σκηνή με μοναδικό μέλημα την παραγωγή παραστάσεων ώστε να γεμίζουν την πλατεία…
Αυτό που διαφαίνεται είναι ότι ποτέ δεν αντιμετώπισαν το ΚΘΒΕ ως πόλο πολιτισμού, σύμφωνα με τη φιλοσοφία του ιδρυτικού νόμου του 1961 αλλά και του 1997. Ενός πόλου πολιτισμού με καλλιτεχνική, εκπαιδευτική και κοινωνική αποστολή, άρα ενός οργανισμού που οφείλει να εκπονεί και να υλοποιεί μία πολιτική πολιτισμού στο γεωγραφικό χώρο που ορίζει ο τίτλος του και ευρύτερα.
Γι’ αυτό παρατηρούμε τα προηγούμενα χρόνια να κλείνουν το Θέατρο της Μονής Λαζαριστών, αντί να στοχεύουν στη δημιουργία ενός ισχυρού σημείου πολιτιστικής αναφοράς στη δυτική πλευρά της πόλης, που αριθμεί περί τις 450.000 πληθυσμό. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν η σημερινή διοίκηση και διεύθυνση αποφάσισαν να ξανανοίξουν το υπέροχο και σύγχρονο Θέατρο της Μονής Λαζαριστών, αυτή θεωρούνταν ως τόπος καλλιτεχνικής… εξορίας, πολύ μακριά από τη… Θεσσαλονίκη (κι ας απέχει από την Αριστοτέλους όσο απέχει και το Μέγαρο Μουσικής…)!
Γι’ αυτό παρατηρούμε τα προηγούμενα χρόνια να σταματούν τη λειτουργία του Κλιμακίου Μακεδονίας – Θράκης, στερώντας από τις ακριτικές περιοχές την ποιοτική ψυχαγωγία και εκπαίδευση που μπορεί να παράσχει το ΚΘΒΕ. Το θέσαμε και πάλι σε λειτουργία, όχι γιατί περίσσευαν χρήματα στο ταμείο του ΚΘΒΕ αλλά γιατί το θεωρήσαμε καταστατική υποχρέωσή μας, αποστολή του Οργανισμού και αιχμή εξεύρεσης πόρων.
Επομένως, είναι άλλη οπτική όταν αντιμετωπίζουμε το ΚΘΒΕ ως αντικείμενο λογιστικής διαχείρισης και άλλη όταν επιλέγουμε στρατηγική για να το αναπτύξουμε που σημαίνει διείσδυση στην κοινωνία, αύξηση της αξίας του ΚΘΒΕ, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, δυνατότητες για πιο στέρεες διεκδικήσεις έναντι της πολιτείας αλλά και εξεύρεσης χορηγών.
Το «άνοιγμα στην κοινωνία» μεταξύ άλλων περιλαμβάνει συνεργασίες ουσίας με τα Πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ), με το Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας NOESIS, με τη HELEXPO – ΔΕΘ, με όλους τους φορείς που τείνουν χείρα συνεργασίας, με οργανώσεις όπως το Make a Wish, με παραστάσεις στη νοηματική για κωφάλαλους θεατές, εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία κατά του ρατσισμού και του cyber bullying, ατέλειες σε ευπαθείς ομάδες, δωρεάν είσοδο σε άπορους μαθητές, δάνεια βεστιαρίου, φροντιστηρίου και αρχείου σε σχολεία και θεατρικές ομάδες σε όλη την Ελλάδα κ.ά.
Επίσης, άπλωμα στο εξωτερικό πέραν των συνεργασιών μας στο πλαίσιο της Ένωσης Θεάτρων της Ευρώπης με τη ροκ όπερα Alexander the Great που ετοιμάζεται για διεθνή περιοδεία ή με τις παραστάσεις Lysistrata Project στο Ευρωκοινοβούλιο, ενίσχυση της Δραματικής Σχολής που έχει βέβαια μακρά ιστορία και αποτελεί το πιο ενεργό κομμάτι επαφής του ΚΘΒΕ με τη νεολαία.
Αυτή ακριβώς η στρατηγική που ακολουθήθηκε μεθοδικά και οργανωμένα σε όλα τα επίπεδα, είναι που:
-Οδήγησαν κόμματα και βουλευτές να παρέμβουν στη Βουλή αλλά και την Υφυπουργό Πολιτισμού Α. Γκερέκου να αναγνωρίζει με τον πλέον επίσημο τρόπο (από το βήμα της Βουλής) ότι «Είναι αυτή ακριβώς η ευρεία καλλιτεχνική, εκπαιδευτική και κοινωνική δράση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, την οποία αξίζει και πρέπει να στηρίξουμε» αλλά και ότι «εκτός από τα χρέη, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος έχει μια σειρά απαιτήσεων, ποσών δηλαδή που έχει να λάβει».
-Έφερε το πρώτο αποτέλεσμα από πλευράς πολιτείας με την πρόσφατη έκτακτη επιχορήγηση και με τη δήλωση του Υπουργού Πολιτισμού Κ. Τασούλα στην εφημερίδα Real News «…Δεν θα μείνει αβοήθητος ο σπουδαίος αυτός θεσμός».
Η οπτική, λοιπόν, είναι αυτή που κάνει τη διαφορά σε μια πολιτική πολιτισμού. Το να συζητάμε πάνω σε μια λογική κλεισίματος των σκηνών για να «λειτουργήσει» το Θέατρο, συνιστά ματιά εσωστρεφή και αυτοκαταστροφική. Το να επικεντρώνουμε μόνο στα ελλείμματα – κληρονομιά ή στα κτίρια, αντί στους ανθρώπους, στη δημιουργία, στο κοινωνικό και εκπαιδευτικό έργο, είναι οπτική αποσπασματική και εκ του μακρόθεν, οπτική που στερείται συνολικής αντίληψης για τον πολιτισμό και τον προορισμό του.
Στο κάτω κάτω, αλίμονο αν στο χώρο της τέχνης δεν λειτουργούμε ως Δον Κιχώτες. Τότε θα οδηγούμαστε πάντοτε, μοιραία, στη λογική που, υποτίθεται, ότι αντιμαχόμαστε: «Δεν φέρνεις λεφτά; Δεν αξίζεις στήριξη. Κλείνεις».
Υ.Γ: Δεν είναι η πρώτη φορά που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε την επιτυχία μας. Αν μη τι άλλο, όμως, οι σκοπίμως γκρινιάρηδες πρέπει να παραδεχθούν ότι λύθηκε το δομικό πρόβλημα του ΚΘΒΕ, που ήταν οι «θεσμικές» διαφωνίες Διοίκησης – Καλλιτεχνικού Διευθυντή. Και λύθηκε όχι τυχαία αλλά διότι, αν μη τι άλλο, υπάρχει συμφωνία στη στρατηγική και στους στόχους, συμφωνία που υπερβαίνει εαυτούς.
Η Μένη Λυσαρίδου είναι πρόεδρος του Δ.Σ στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος
