Στην ταινία «Καιρός για ήρωες» των Αγγελου Κοβότσου-Καλλιόπης Λεγάκη, ο 85χρονος σήμερα δημοσιογράφος Ηλίας Δημητρακόπουλος, που μέσα από το υλικό των υποκλοπών απέδειξε ότι οι συνταγματάρχες χρηματοδοτούσαν την προεκλογική εκστρατεία του Νίξον, συνομιλεί με τον ...Ροβήρο Μανθούλη
Της Νόρας Ράλλη
Θα μπορούσε να ονομαστεί και «συνάντηση κορυφής»: ο σκηνοθέτης Ροβήρος Μανθούλης συναντά στην Ουάσινγκτον τον δημοσιογράφο Ηλία Δημητρακόπουλο, τον οποίο γνωρίζει από παλιά, και η κουβέντα τους, εμπλουτισμένη με αρχειακό υλικό και πρόσφατες εικόνες της ελληνικής πραγματικότητας, γίνεται ντοκιμαντέρ: το «Καιρός για ήρωες» σε σκηνοθεσία του Αγγελου Κοβότσου και της Καλλιόπης Λεγάκη, που συμμετέχει στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Ογδόντα πέντε χρόνων σήμερα, ο Η. Δημητρακόπουλος αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στον αγώνα εναντίον της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών μέσα από την αποκάλυψη της ελληνικής πτυχής του σκανδάλου Watergate (δηλαδή του υλικού από τις υποκλοπές, που αποδείκνυε πως οι Συνταγματάρχες έστελναν χρήματα υπέρ της προεκλογικής εκστρατείας του Νίξον). Είναι ο μόνος που τόλμησε να τα βάλει με τη CIA, υποβάλλοντας μήνυση εναντίον της –το δικαστήριο, που διήρκεσε 20 χρόνια και κόστισε 178.000 δολάρια, τελικά τον δικαίωσε. Συνεχίζει ακόμη να συλλέγει στοιχεία για την προσαγωγή του Χένρι Κίσινγκερ (βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης το 1973) στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, για να εκδικαστεί ως εγκληματίας πολέμου.
Στο ντοκιμαντέρ ο ίδιος μιλά για σκάνδαλα, απόπειρες δολοφονίας, απόρρητα έγγραφα, για τη χούντα και το Κυπριακό, χωρίς όμως ποτέ –ως σωστός δημοσιογράφος– να αποκαλύπτει τις πηγές του σε κανέναν. Ενα μάθημα υψηλής δημοσιογραφίας και αναμέτρησης με την Ιστορία ταυτόχρονα.
Απευθυνθήκαμε στους δύο σκηνοθέτες με όλες τις απορίες μας.
• Το ντοκιμαντέρ πραγματεύεται όλη τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας μέσα από τη δράση του Η. Δημητρακόπουλου. Γιατί παρουσιάζει ενδιαφέρον αυτό σήμερα;
A. Kοβότσος: «Για μας, η μελέτη της δράσης των υποκειμένων σε περιόδους κρίσης συμβάλλει στην ανάδειξη των βασικών αιτίων της».
Κ. Λεγάκη: «Είναι πολύ σημαντικό –και αυτό στάθηκε η μεγάλη πρόκληση του ντοκιμαντέρ μας– το γεγονός ότι ένας άνθρωπος, σαν τον Δημητρακόπουλο, αφηγείται τη δράση του και ουσιαστικά μάς λέει γιατί ζήσαμε τα όσα ζήσαμε τα τελευταία 50 χρόνια. Κατευθείαν, λοιπόν, δίνεται η δυνατότητα στο θεατή να καταλάβει αυτά τα «γιατί», και να συνειδητοποιήσει ότι τα «πράγματα» μπορούν να αλλάξουν μόνο αν υπάρχει γόνιμη σκέψη και δράση από τον καθένα μας».
• Πώς θα χαρακτηρίζατε τον Δημητρακόπουλο;
Α. Κοβότσος: «Είναι άνθρωπος με μια εμμονική σχεδόν προσήλωση στην αναζήτηση της αλήθειας. Ολη του η ζωή, η καθημερινότητά του ακόμη και σήμερα, περιστρέφεται γύρω από αυτό».
Κ. Λεγάκη: «Εχει μεγάλη δύναμη και θέληση, ένα μυαλό ελεύθερο, που αγωνίζεται ακόμα και σήμερα για ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες. Πάνω απ’ όλα, όμως, είναι ένας δημοσιογράφος, πεισματάρης και ριψοκίνδυνος, με δίκτυα πληροφοριών σε όλο τον κόσμο, με αξιοζήλευτες δημόσιες σχέσεις, ακόμα και με ανώτατους κυβερνητικούς παράγοντες, δεξιοτέχνης της γραφής και της κατάλληλης «εκμετάλλευσης» της πληροφορίας».
• Ποιες δυσκολίες συναντήσατε;
Α. Κοβότσος: «Η ταινία δεν θα γινόταν αν ο Ροβήρος Μανθούλης δεν μας εμπιστευόταν και δεν δεχόταν να ταξιδέψει μαζί μας ώς την Ουάσινγκτον, παίζοντας τον ρόλο του μείζονος χαρακτήρα, αυτού που θα εκμαιεύσει την ιστορία από τον ζώντα πρωταγωνιστή της. Και αν η εταιρεία παραγωγής “Πορτολάνος” δεν αγκάλιαζε την ιδέα και δεν τη χρηματοδοτούσε. Είχαμε όμως γυρίσματα σε Ελλάδα, Γαλλία και ΗΠΑ. Επίσης, μακρά διάρκεια κινηματογράφησης, ώστε ο Δημητρακόπουλος και ο Μανθούλης να μας αποδεχτούν και να αφεθούν στην κουβέντα τους. Και όλα αυτά, μέσα σε συνθήκες ανεπαρκούς –στα όρια της ανυπαρξίας– χρηματοδότησης από δημόσιους φορείς. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η ΕΡΤ, πριν κλείσει, είχε συμφωνήσει να μπει συμπαραγωγός, παρέχοντας αρχειακό υλικό, πράγμα που φυσικά δεν συνέβη».
Κ. Λεγάκη: «Ξεκινήσαμε τα γυρίσματα πριν από περίπου 3 χρόνια. Η μηδαμινή οικονομική υποστήριξη, το απαιτητικό μοντάζ και η ορθή δόμηση της ταινίας ήταν πρόκληση για εμάς».
• Τελικά, μπορεί ένας άνθρωπος να αλλάξει την Ιστορία;
Α. Κοβότσος: «Παραφράζοντας τον σημαντικό Γάλλο ιστορικό Μπροντέλ, θα λέγαμε ότι οι πολιτισμοί έχουν μακρά διάρκεια, σε αντίθεση με την ανθρώπινη ζωή. Αρα, αν το κριτήριό μας είναι ποσοτικό, η απάντηση θα έπρεπε να είναι αρνητική. Ωστόσο, αποδεικνύεται το αντίθετο».
Κ. Λεγάκη: «Για μένα, η ίδια η Ιστορία έχει δείξει ότι ένας άνθρωπος μπορεί να αλλάξει την πορεία της. Φτάνει να μεταμορφωθεί –μέσα από ζυμώσεις ιδεολογικές και δράσεις επαναστατικές– σε αυτό που αποκάλεσαν οι μαρξιστές “υποκείμενο της Ιστορίας”, σε αυτό που ο Κάλβος έλεγε “μεγαλείο ψυχής” και ο Μακρυγιάννης “τρέλα”».
• Κατά πόσο αυτά που αποκαλύπτονται στο ντοκιμαντέρ έρχονται σε αντιστοιχία με τη γενικότερη αίσθηση που υπάρχει για τη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ελλάδας το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα;
Α. Κοβότσος: «Η αποκάλυψη της ελληνικής πτυχής του σκανδάλου Watergate αποτελεί ένα καινούργιο στοιχείο, που ενισχύει την άποψη ότι η συμβολή του αμερικανικού παράγοντα την περίοδο 1950-1974 στις αρνητικές για τη χώρα μας εξελίξεις υπήρξε καθοριστική. Ιδιαίτερα σε σχέση με την τραγωδία της Κύπρου».
Κ. Λεγάκη: «Το ντοκιμαντέρ επιβεβαιώνει την παρεμβατική πολιτική των ΗΠΑ στη χώρα μας την περίοδο της Δικτατορίας και όχι μόνο, με πολύ συγκεκριμένα στοιχεία. Αυτό είναι που κάνει τη διαφορά με τα όσα “κάπου έχουμε ακούσει”. Αυτό που σίγουρα εισπράττει ο θεατής με πικρία είναι ότι η χώρα μας ήταν πιόνι στη σκακιέρα των ισχυρών του κόσμου».
………………………………………………………………………………………………
* INFO: Προβολές: «Παύλος Ζάννας»: 19 Μαρτίου, 20.00. «Φρίντα Λιάππα»: 22 Μαρτίου, 13.30.
n.ralli@efsyn.gr
