«Εξαχρείωση της απεικόνισης», «βλασφημία απέναντι στον Θεό», «προσβολή των γυναικών της Γερμανίας», «αναρχία», «παράνοια» ήταν μερικές από τις κατηγορίες των ναζί απέναντι στα...
έργα της «εκφυλισμένης τέχνης» που εκλάπησαν από τους Εβραίους ιδιοκτήτες τους και κατασχέθηκαν από μουσεία και πινακοθήκες της Ευρώπης την περίοδο της κυριαρχίας του Χίτλερ.
Η πρόσφατη αποκάλυψη του θησαυρού των ναζί του Κορνήλιου Γκούρλιτ, που έκρυβε στο διαμέρισμά του στο Μόναχο και σε αυτό της Στουτγάρδης πάνω από 1.400 έργα «εκφυλισμένης» τέχνης, ανάμεσά τους πίνακες του Πικάσο, του Ματίς και του Μουνκ, επανέφερε στην επικαιρότητα το θέμα των κλεμμένων έργων τέχνης από τους ναζί, θέμα που πραγματεύεται και ο Τζορτζ Κλούνεϊ στην τελευταία του ταινία.
Σε λίγες μέρες η γκαλερί Neue της Νέας Υόρκης πρόκειται να φιλοξενήσει την έκθεση «Εκφυλισμένη Τέχνη: Η επίθεση της Μοντέρνας Τέχνης στη ναζιστική Γερμανία, 1937», που παρουσιάζει τα έργα που μισούσε ο Χίτλερ και αναφέρεται στα 900 «ακατάλληλα» από τους ναζί έργα τέχνης, τα οποία εκτέθηκαν για πρώτη φορά στη Μεγάλη Γερμανική Εκθεση Τέχνης το 1937.
Ανάμεσα σε αυτά τα έργα είναι 20 πίνακες του Κίρχνερ που ανήκουν στον γερμανικό Εξπρεσιονισμό για τον οποίο υπήρχε σύγχυση μέσα στο ναζιστικό κόμμα, καθώς ο Γκέμπελς και μερικοί ακόμα πίστευαν ότι τα γεμάτα δύναμη έργα καλλιτεχνών, όπως οι Εμίλ Νόλντε, Ερνστ Μπάρλαχ και Ερικ Χέκελ, ενσάρκωναν το τευτονικό ιδεώδες.
Οι ναζί, που δεν δίσταζαν να συγκρίνουν τα διάσημα αυτά έργα τέχνης με έργα αυθεντικών ψυχοπαθών για να αναδείξουν τα δεύτερα ως ανώτερη μορφή τέχνης, μισούσαν επίσης την τέχνη της περιόδου της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, η οποία γέννησε την καλλιτεχνική σχολή που άνηκε ο Μαξ Μπέκμαν και ο Οτο Ντιξ.
«Κόκκινο πανί» ήταν για τους ναζί και τα αντιπολεμικά έργα του Ερνστ Μπάρλαχ, που εκτίθενται στη νέα έκθεση σε αντίθεση με τον πίνακα του Οτο Ντιξ «Ανάπηροι Πολέμου» του 1920, που κάηκε μετά την έκθεση του 1937 από τους ναζί.
Η έκθεση, που έγινε στο Μόναχο με προτροπή του ίδιου του Χίτλερ και προσέλκυσε πάνω από δύο εκατομμύρια επισκέπτες (24.000 τη μέρα), είχε στόχο τη σπίλωση και τη γελοιοποίηση πρωτοποριακών καλλιτεχνών, όπως του Πολ Κλε, του Βασίλι Καντίνσκι, του Οτο Ντιξ, του Μαξ Μπέκμαν, του Γκέοργκ Γκρος, του Οσκαρ Κοκόσκα, του Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, του Εμίλ Νόλντε και των οποίων το έργο ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με την αισθητική της ναζιστικής προπαγάνδας.
Πολλά από αυτά τα έργα μετά την έκθεσή τους σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας και την Αυστρία, η οποία διήρκεσε 3 χρόνια, έχουν χαθεί ή καταστραφεί, ενώ πολλά αναζητούνται στην πρόσφατη ανακάλυψη της συλλογής του Γκούρλιτ.
Συνολικά έχουν κλαπεί περίπου 16.000 έργα από εκατοντάδες καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων 759 έργα του Χέκελ, 639 του Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ και 508 του Μαξ Μπέκμαν, καθώς και μικρότερος αριθμός έργων από καλλιτέχνες όπως ο Μαρκ Σαγκάλ, Ανρί Ματίς, Πάμπλο Πικάσο και Βίνσεντ Βαν Γκογκ.
Στη νέα αυτή έκθεση, τη μεγαλύτερη από το 1991, επί αμερικανικού εδάφους, για έργα εκφυλισμένης τέχνης, που ξεκινά την ερχόμενη Πέμπτη, παρουσιάζονται 50 ζωγραφικοί πίνακες και γλυπτά και άλλα 30 σχέδια στο χαρτί, αφίσες, φωτογραφίες και άλλα αναμνηστικά από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές.
Ανάμεσα στα εκθέματα και σε ξεχωριστό δωμάτιο κρέμεται ένας πίνακας που είχε εγκριθεί από τον Χίτλερ. Το «Four Elements» που απεικονίζει τέσσερις γυναίκες με τέλεια σώματα που συμβολίζουν τα τέσσερα στοιχεία της φύσης, φωτιά, νερό, αέρας και γη. Είναι ένα έργο του Αντολφ Ζίγκλερ, ζωγράφου, μέλους του ναζιστικού κόμματος από το 1920 και συμβούλου του Χίτλερ σε καλλιτεχνικά θέματα.
Σύμφωνα με τον επιμελητή της έκθεσης Olaf Peters, το έργο περιλαμβάνεται στην έκθεση ακριβώς για να δείξει την αντίθεση της πρωτοπορίας που θεωρήθηκε εκφυλισμένη και του κλασικισμού, που στην τελειότητά του αποτύπωνε την ιδεολογία της άριας φυλής.
ethnos.gr
