Σπασμένος πολιτισμός

Γιώργος Κωμαΐτης

Όσο φειδωλή, τσιγκούνα και στερητική είναι η ανθρωπότητα στις κοινωνικές παροχές και το βιοτικό επίπεδο των λαών, τόσο σπάταλη γίνεται στις επενδύσεις της για την ...

τεχνολογία και τα έργα βιτρίνας.

Τεράστια ποσά δαπανώνται για να γίνουν στάδια, γήπεδα της σύγχρονης θεάς του ποδοσφαίρου, των Ολυμπιακών Αγώνων, των προγραμμάτων και κατασκευών διαστημικών ταξιδιών, οίκων μόδας, τηλεοπτικών προγραμμάτων, κινητής τηλεφωνίας, internet, συναυλιών, συνεδρίων, επιτροπών, συνδιασκέψεων και αναρίθμητων άλλων εξόδων.

Αν όλος αυτός ο πλούτος ή ένα κομμάτι απ’ αυτόν διοχετευόταν στις ανάγκες της παιδείας και της υγείας, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.

Ο πολιτισμός μας έπαψε να είναι ανθρωποκεντρικός. Στο κέντρο του ενδιαφέροντος των ανθρώπινων συμπεριφορών δε βρίσκεται πια η φροντίδα των πολιτών. Τι κρύβεται πίσω από αυτή την επενδυτική μανία και τη στροφή του ενδιαφέροντος σε θεαματικές, σπάταλες, συχνά ματαιόδοξες επενδύσεις;

Υπάρχουν, άραγε, κοινωνιογενείς άγνωστοι νόμοι που οδηγούν τους ανθρώπους σ’ αυτήν τη διχαστική για τον πολιτισμό;

Οι μάζες είναι στα σίγουρα οι κινητήριες δυνάμεις για την εξέλιξη. Όμως φαίνεται ότι μια ομάδα ανθρώπων που παίρνουν τις αποφάσεις, είναι ξεκομμένη από τον πληθυσμό. Αυτό είναι, στ’ αλήθεια, ένα πρόβλημα δημοκρατίας.

Ενώ οι κυβερνώντες είναι εκλεγμένοι και θα έπρεπε να εκφράζουν τι θέλουν ή και τα συμφέροντα των ψηφοφόρων τους, στην πράξη αυτοί οι αντιπρόσωποι εντάσσονται σε μια ομάδα που μεταστρέφεται, ξεχνά και η εξουσία τους τούς αλλάζει και τους κάνει εξουσιαστές. Γίνονται υποστηρικτές άλλων συμφερόντων· διαπλοκής.

Ο πολιτισμός πλέον βρίσκεται απόλυτα στα χέρια της αριστοκρατίας. Η παιδεία έχει καθ’ ολοκληρίαν αλωθεί από τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Έχει γίνει καθαρά δικαίωμα των πλουσίων.

Είναι πολύ δύσκολη έως και αδύνατη η σπουδή των λαϊκών στρωμάτων. Τα παιδιά του λαού δεν έχουν πρόσβαση στα πανεπιστήμια και τις άλλες ανώτατες σχολές. Τα έξοδα είναι απογοητευτικά. Αν λοιπόν η παιδεία βρίσκεται στα χέρια της πλουτοκρατίας, οι δεξαμενές της διανόησης που αντιστοιχούν στο χώρο της επιστήμης, στερεύουν και η αναδύσεις ταλέντων διανόησης λιγοστεύουν.

Ο διχασμός κυριαρχεί. Το δίπολο του λαού και των ηγετών συνεχώς βαθαίνει και γίνεται ακραίο και αγεφύρωτο.

Ο κοινωνικός πολιτισμός είναι προέκταση του ηθικού. Δεν επιτρέπεται να υπάρχουν άνθρωποι που πεινούν, την ίδια στιγμή που άλλοι ζουν στη χλιδή.

Όμως, οι ισορροπίες έχουν χαθεί. Το «παν μέτρον άριστον» έχει παραχωρήσει τη θέση του στην υπέρβαση και την υπερβολή. Μόνο μια δικαιολογία υπάρχει γι’ αυτή την ακρότητα στα πράγματα του καιρού μας. Η εποχή ανακατατάξεων οπωσδήποτε χαρακτηρίζεται από αναστάτωση, ανατροπές, αδικίες και συχνά παραλογισμό και ακρότητες. Αυτά τα φαινόμενα διαρκούν και επιδεινώνονται χωρίς τελειωμό.

Στην ίδια μοίρα που βαδίζει ο ηθικός πολιτισμός, κινείται και η πνευματική εξέλιξη του ανθρώπου. Η φιλοσοφία, η αδυναμία του μέσου ανθρώπου να συλλάβει το νόημα του κόσμου, η έλλειψη μόρφωσης στο ευρύτερο τμήμα της κοινωνίας, η αγραμματοσύνη, είναι ο κανόνας. Ένα μεγάλο μέρος των μαζών έχει μεταβληθεί σε μηχανές παραγωγής, μακριά από τις πνευματικές αξίες, το θέατρο, τον κινηματογράφο, το βιβλίο.

Αφέντες και δούλοι. Φεουδαρχισμός και εξουσιαστικές μορφές διακυβέρνησης κρατούν αυτή την ανισορροπία σε δράση. Η πολυσχιδής διαφοροποίηση στις βασικές παραμέτρους του κοινωνικού, τεχνολογικού, ηθικού και πνευματικού πολιτισμού είναι η κύρια αιτία της ανθρώπινης στέρησης και δυστυχίας.
πηγη