Μαίρη Αδαμοπούλου
Στη γιορτή της αστυνομικής λογοτεχνίας που πραγματοποιείται μέχρι αύριο στη Βαρκελώνη, τιμώμενο πρόσωπο και παραλήπτης του βραβείου Πέπε Καρβάλιο είναι ο σικελός δημιουργός του επιθεωρητή Μονταλμπάνο, που στα 88 του δηλώνει...
«ένας υπάλληλος της γραφής»
Δεν περνά ούτε μία ημέρα που να μην καθήσει στο γραφείο του για να γράψει. Αχώριστοι σύντροφοί του το τσιγάρο - εξακολουθεί στα 88 του χρόνια να καπνίζει σαν φουγάρο - και ο ήρωάς του, ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο. Και μπορεί οι φίλοι του αστυνομικού μυθιστορήματος να τον θεωρούν από τους κορυφαίους του είδους, ο Αντρέα Καμιλέρι ωστόσο προτιμά να δηλώνει «υπάλληλος της γραφής» - του αρκεί μάλιστα μια φράση που θα ακούσει στον δρόμο για να ξεκινήσει ένα καινούργιο βιβλίο του.
«Πολλές φορές όμως μπορεί να είναι και η φράση που έχω διαβάσει σε ένα βιβλίο» λέει στην ισπανική εφημερίδα «Ελ Παΐς» με αφορμή την παραλαβή του βραβείου Πέπε Καρβάλιο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας της Βαρκελώνης, το ένα από τα δύο που διοργανώνονται στην Ισπανία. «Για παράδειγμα "Η εξαφάνιση του Πατό" γεννήθηκε από δύο φράσεις μιας νουβέλας του Λεονάρντο Σάσα, στην οποία γράφει ότι το 1873 έγινε στην Ιταλία μια μεγάλη κοινοβουλευτική έρευνα για τη Σικελία. Σε μια δεδομένη στιγμή, ο βουλευτής που προήδρευε στην επιτροπή ρώτησε τον δήμαρχο ενός μικρού χωριού στην Καλτανισέτα: "Κύριε δήμαρχε, είχατε αιματηρά γεγονότα πρόσφατα στο χωριό σας;" και ο δήμαρχος απάντησε: "Οχι, αν εξαιρέσετε έναν φαρμακοποιό ο οποίος από ερωτικό πάθος σκότωσε επτά άτομα". Φανταστείτε τι τρέλα, τι περιβάλλον διαβίωσης, που δεν θεωρούνταν αιματηρό γεγονός ότι είχε σκοτώσει επτά ανθρώπους!» λέει ο συγγραφέας που ζει στον τόπο όπου τοποθετεί τη δράση των έργων του, δηλαδή στη Σικελία, ανάμεσα στη Μαφία.
Παρ' όλα αυτά, ο πολυγραφότατος και ανεξάντλητος Αντρέα Καμιλέρι δεν είχε ποτέ προβλήματα με τη Μαφία. «Και αυτό διότι έχουν ήδη μάθει να διαβάζουν» όπως λέει. «Από τη στιγμή που άρχισαν να σκοτώνουν δημοσιογράφους, κατάλαβα ότι είχαν πλέον πάψει να είναι αναλφάβητοι».
Παρά το γεγονός ότι τα βιβλία τού πολυβραβευμένου συγγραφέα μεταφράζονται σε περισσότερες από 30 γλώσσες, εκείνος προτιμά να γράφει στην τοπική διάλεκτο της Σικελίας. «Δεν είναι ακριβώς σισιλιάνικα» διευκρινίζει. «Είναι η τοπική διάλεκτος μεν, αλλά χειραγωγημένη, όπως τη μιλούν στο σπίτι μας που ανήκει στη μικροαστική τάξη. Τη χρησιμοποιούσαν όταν ήθελαν να δείξουν οικειότητα, για μια προσωπική συζήτηση, και τα ιταλικά όταν ήθελαν να κρατήσουν απόσταση. Η μητέρα μου μού μιλούσε στη διάλεκτο, αλλά όταν ήθελε να με προειδοποιήσει για κάτι - σ' το επαναλαμβάνω για τελευταία φορά! - τότε χρησιμοποιούσε ιταλικά».
Απαραίτητο στοιχείο στην καθημερινότητά του είναι το να καθήσει και να γράψει. «Είμαι ένας υπάλληλος της γραφής. Γράφω κάθε ημέρα. Ξεκινώ πολύ πρωί, πριν από τις οκτώ, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Πρέπει να είμαι τέλεια ξυρισμένος και ντυμένος λες και θα πήγαινα στο γραφείο. Δουλεύω υπέροχα ώς τις δέκα και μισή, οπότε αρχίζουν τα τηλέφωνα. Είμαι υπέρ της καθημερινής εξάσκησης. Οπως ένας πιανίστας πρέπει να είναι σε φόρμα ακόμη και αν δεν έχει να δώσει άμεσα μια συναυλία, έτσι πιστεύω ότι είναι ζωτικής σημασίας να διατηρούνται σε φόρμα το μυαλό και η γραφή» εξηγεί.
Και δηλώνει αθεράπευτα κομμουνιστής. «Πάντα, πάντα, πάντα… Κομμουνιστής για την κοινωνική δικαιοσύνη, η οποία όλο και απομακρύνεται στον ορίζοντα». Πού βρίσκεται ωστόσο η Αριστερά στην Ιταλία; «Θυμάμαι τον φιλόσοφο Διογένη που έψαχνε άνθρωπο με το λυχνάρι. Αλλά ούτε με λυχνάρι δεν πρόκειται να βρούμε την πραγματική Αριστερά στην Ιταλία. Δεν υπάρχει πλέον μια ιδέα που να την κρατά ενωμένη. Η ιδέα μιας χώρας, ενός κράτους. Η Ιταλία διανύει μια πραγματικά άσχημη εποχή. Η ανεργία είναι τρομερή. Αν πριν από 40 χρόνια η κατάσταση είχε διαμορφωθεί όπως είναι σήμερα, ο κόσμος θα είχε κατέβει στους δρόμους. Σήμερα όμως…
Ο λαός που παραιτείται έχει τελειώσει. Εκείνοι που χάνουν την ελπίδα τους να βρουν δουλειά και γι' αυτό σταματούν να ψάχνουν βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στην αυτοκτονία. Τώρα δεν κατεβαίνουμε ούτε στους δρόμους ούτε στην πλατεία, ένδειξη πως η αρρώστια είναι πολύ βαριά».
Απογοητευμένος λοιπόν με την πολιτική; «Πιστεύω στην πολιτική και γι' αυτό γράφω συχνά πολιτικά άρθρα, αλλά πιστεύω στην καλή πολιτική, η οποία δεν εφαρμόζεται τώρα. Με ενδιαφέρει η πολιτική στην οποία δεν είναι όλα δυνατά, η οποία δεν προδίδει τους ψηφοφόρους της την επομένη των εκλογών. Αυτό με αηδιάζει. Η πολιτική που με τις συμφωνίες της εξακολουθεί να δίνει την ευκαιρία στον Μπερλουσκόνι - ο οποίος έχει καταδικαστεί και μάλιστα για ποινικά αδικήματα - να συνεχίζει να κυριαρχεί στην πολιτική ζωή. Αυτή η χώρα θα έπρεπε να ντρέπεται που ένας τέτοιος άνθρωπος συνεχίζει να είναι στην πολιτική.
Οι Ιταλοί - και είναι κάπως βαρύ αυτό που θα πω - δεν έχουν εξοικειωθεί με τη δημοκρατία. Αν κοιτάξετε τη Γαλλία, είχαν τη Γαλλική Επανάσταση. Στην Ισπανία, το 1936 εκφράστηκε η αντιπαράθεση που υπήρχε ανάμεσα σε φασίστες και αντιφασίστες. Το τίμημα ήταν σε αίμα και τώρα υπάρχει η αίσθηση ότι κέρδισε η δημοκρατία. Εμείς, ναι, είχαμε αντίσταση και απελευθέρωση, αλλά εναντίον των Γερμανών, των κατακτητών, όχι εναντίον των φασιστικών καταλοίπων. Δεν υπήρξε πραγματική απελευθέρωση και αυτό είναι ένα πρόβλημα που δεν έχει βρει τη λύση του».
Πώς βλέπει λοιπόν ένας αμετανόητος κομμουνιστής τον Πάπα Φραγκίσκο; «Προέρχεται από μια Εκκλησία που είναι πολύ πιο κοντά στους φτωχούς και αυτό πρέπει να το επισημάνουμε. Το Βατικανό είναι χειρότερο από τη Μαφία, αλλά εύχομαι να τα καταφέρει».
Η εξέλιξη της Μαφίας
«Τη Μαφία την έχω πάντα σε δεύτερο πλάνο αλλά και πάντα παρούσα, διότι αν την αρνηθώ θα είναι σαν να αρνούμαι την ύπαρξη του αέρα» λέει ο Αντρέα Καμιλέρι. «Επηρεάζει όλες τις σχέσεις, τις συνθήκες ύπαρξής μας και το κράτος δεν έχει βρει ακόμη τρόπο να την αντιμετωπίσει. Σήμερα η Μαφία έχει επιπλέον καταλάβει θέσεις σε γραφεία και γι' αυτό είναι δύσκολο να αντιμετωπισθεί. Στην αρχή οι μαφιόζοι ήταν αναλφάβητοι. Σήμερα κάνουν καριέρα - έχουν θέσεις στην πολιτική, τη βιομηχανία -, εξακολουθούν όμως να είναι μαφιόζοι».
