τις εκδόσεις Καστανιώτη είναι ένα διαχρονικό μπεστ σέλερ από το 2000 όταν πρωτοκυκλοφόρησε και έχει μεταφραστεί σε 7 χώρες.
«Μέτρο, κοινό νου και ευθύνη θα κάνουμε καιρό να τα αποκτήσουμε σ' αυτήν τη χώρα» λέει ο Αλέξης Σταμάτης.
Ο συγγραφέας μάς μιλά για την κρίση στον πολιτισμό, δηλώνει «ανύπαρκτη τη βοήθεια της Πολιτείας», παίρνει θέση για τις επιθέσεις στους πνευματικούς ανθρώπους για τις δηλώσεις τους, ενώ στο στόχαστρό του μπαίνει και η ελληνική οικογένεια. Στις 14 Οκτωβρίου θα κάνει πρεμιέρα το έργο του στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν, «Μεσάνυχτα σ' έναν τέλειο κόσμο», ενώ το φθινόπωρο θα κυκλοφορήσει το νέο του βιβλίο «Κάτω από έναν τέτοιο ήλιο».
Η Ελλάδα με την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά παράγει σήμερα πολιτισμό;
Κατ' αρχάς, νομίζω ότι κατεξοχήν αν κάτι θα έπρεπε να παράγουμε είναι ο πολιτισμός. Από κει και πέρα η πολιτική βούληση για να επιτευχθεί αυτό είναι μηδενική. Νομίζω ότι περνάμε τις χειρότερες στιγμές, τουλάχιστον από τότε που εγώ ασχολούμαι με την Τέχνη. Σε βαθμό που στον λογοτεχνικό χώρο δεν έχουμε καμία βοήθεια από την Πολιτεία. Στις 19 Οκτωβρίου σε μια μεγάλη εκδήλωση που γίνεται για την Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισμό στο Λονδίνο, που είναι υπέρ της χώρας μας, είναι πρωτοβουλία των ξένων και το υπουργείο Πολιτισμού απουσιάζει. Αυτήν την περίοδο, με άλλοθι το εύκολο κέρδος, στήνονται φθηνά θεάματα που μιλούν στις μάζες. Ετσι καταναλώνονται θεάματα, είτε εθνικοπατριωτικά χαμηλής αισθητικής είτε νοσταλγικά, με την καλή έννοια, που θυμίζουν παλιές εποχές. Θυμίζουν ας πούμε τη Μελίνα Μερκούρη. Πολύ ωραία η Μελίνα, αλλά αυτή τη στιγμή ο κόσμος καίγεται. Δηλαδή υπάρχουν σύγχρονα πράγματα τα οποία στο εξωτερικό ψάχνουν το σήμερα, τι γίνεται, καθώς ο κόσμος αλλάζει. Την ίδια στιγμή, δεν υπάρχει καμία βοήθεια για τον πολιτισμό και δεν μιλάμε για επιχορηγήσεις. Οι επιλογές που υπάρχουν σήμερα είναι πάλι καθαρά παλαιοκομματικές και είναι εξοργιστικό το γεγονός ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα και μετά τη λαίλαπα επανέρχονται τα ίδια φαινόμενα και χειρότερα. Γιατί παλιά ήταν λίγο κρυφά τα πράγματα, ενώ τώρα βγάζουν μάτι.
Τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί οι επιθέσεις σε δημόσιες τοποθετήσεις πνευματικών ανθρώπων, όπως της Λένας Διβάνη, του Χωμενίδη, της Σώτης Τριανταφύλλου...
Δεν είναι απλό το θέμα και έχει να κάνει με τη μάζα με την κακή έννοια, όταν γίνεται αγελαία η κατάσταση και ξεφεύγει το πράγμα. Η ανωνυμία του διαδικτύου είναι θέμα αλλά δεν υπάρχουν μόνο ανώνυμες οι ύβρεις αλλά και επώνυμες. Διότι ο καθένας έχει πλέον ένα πληκτρολόγιο και μπορεί να βαράει χωρίς να έχει αναλύσει τι έχει πει. Αυτό που ειπώνεται από έναν επώνυμο, θα πρέπει να το σκέφτεται δύο φορές. Νομίζω ότι ένας πνευματικός άνθρωπος, αν και δεν πιστεύω στον όρο, ας πούμε ένας άνθρωπος με δημόσιο λόγο, θα πρέπει να προσέχει πολύ και να γράφει πράγματα που είναι τεκμηριωμένα, σαφή, όταν ασχολείται με τα social media.
Σας αρέσει αυτό που βλέπετε στους πολίτες της Αθήνας;
Με εξαίρεση μερικών ομάδων πολιτών που έχουν συνείδηση, σε γενικές γραμμές, ο μέσος Αθηναίος, Βολιώτης, Λαρισαίος, αδιαφορεί εντελώς για την πόλη του. Απαξίωση, χωρίς κανένα ενδιαφέρον. Αυτό έχει να κάνει με το DNA του Ελληνα που παρά την κρίση δεν αλλάζει.
Οι Ελληνες έχουν παιδεία, είναι πολιτισμένοι;
Νομίζω ότι έχουμε ένα τεράστιο έλλειμμα παιδείας. Κι αυτό οφείλεται στη σχεδιασμένη στο πόδι Παιδεία. Ο Ελληνας και με την κακή επιρροή της οικογένειας έχει μείνει πολύ πίσω.
Στο τελευταίο σας βιβλίο θίγετε την «παθογένεια» της ελληνικής οικογένειας. Υπάρχει συμβολισμός στις σχέσεις της ελληνικής οικογένειας και στη σχέση κοινωνίας - κράτους;
Το κράτος είναι μεγέθυνση της ελληνικής οικογένειας. Εχουμε έναν πατέρα με μότο «εγώ καθαρίζω για σένα κορίτσι μου» και μία μητέρα «φάε, φάε». Ετσι έχουμε ανθρώπους που είναι 30 χρόνων που δεν είναι ώριμοι, είναι έφηβοι και δεν έχουν ευθύνες. Στο εξωτερικό τα παιδιά από 18 ετών βγάζουν το ψωμί μόνα τους και έχουν ευθύνες. Εδώ έχουμε ανθρώπους που δεν είναι αξονικοί, ολοκληρωμένοι. Βέβαια, έχουμε και την αντίφαση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, με όσους βγαίνουν στο εξωτερικό και γίνονται αστέρια.
Πράγματι. Και η κρίση διώχνει τους νέους επιστήμονες που μεταναστεύουν στο εξωτερικό...
Και καλά κάνουν. Εχω πάρα πολλούς φίλους που το έπραξαν και είχα εντυπωσιαστεί από την είδηση, που την είχα γράψει σε άρθρο μου, ότι υπάρχουν άνθρωποι που κρύβουν τα μεταπτυχιακά τους για να βρουν δουλειές.
Τι μπορεί να δώσει ελπίδα στους νέους για να μείνουν και να δημιουργήσουν στην πατρίδα τους;
Το μόνο που υπάρχει και ισχύει είναι ότι πάντα μία κρίση είναι και ευκαιρία, αλλά θα πρέπει να μην είναι η ευκαιρία του ενός.
Στην κεντρική πολιτική σκηνή βλέπετε ελπιδοφόρες δυνάμεις;
Δεν βλέπω ανανέωση στην κεντρική πολιτική σκηνή. Βλέπω μία ανακύκλωση των ιδίων προσώπων τα οποία προσαρμόζονται, που χρησιμοποιούν την ίδια γλώσσα. Αλλά δεν μου κάνει πλέον εντύπωση γιατί έτσι παίζεται το παιχνίδι σ' όλες τις χώρες. Το πρώτο πλάνο του κάθε πολιτικού είναι να επανεκλεγεί. Μπορώ να φανταστώ νέους ανθρώπους, που θα σπουδάσουν πολιτική και θα έχουν διάθεση να προσφέρουν μέσα σ' αυτόν τον κυκεώνα.
Πότε χάσαμε, ως κοινωνία, την αίσθηση του μέτρου;
Την αίσθηση του μέτρου ο Ελληνας δεν νομίζω ότι την είχε ποτέ. Κι αν σκεφτούμε ότι είμαστε μια χώρα - έφηβος, πάλι καλά. Αλλά δεν νομίζω ότι υπήρχε μέτρο, κοινός νους και ευθύνη σ' αυτή τη χώρα και θα κάνουμε καιρό να το αποκτήσουμε. Κι όσα μνημόνια, ό,τι και να μας κάνουν, δεν γίνεται τίποτα με το ζόρι, αν δεν αλλάξει η νοοτροπία του «να σε βολέψω κάπου», που είναι αδιανόητα.
Ποιο είναι το ένοχο μυστικό της ελληνικής κοινωνίας, που δεν μαρτυράμε;
Οτι όλοι μας, λίγο-πολύ, έχουμε βάλει το χέρι μας στο γλυκό. Αυτό όμως δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε πολύ πιο πολιτισμένες χώρες από εμάς, κι αυτό έχει να κάνει με την ανθρώπινη φύση, η οποία δεν είναι τέλεια, και ότι κάποια στιγμή θα παρασυρθούμε.
Πιστεύετε πως η Ελλάδα είναι μια ευρωπαϊκή χώρα;
Το φθινόπωρο θα κυκλοφορήσει το νέο μου βιβλίο με τον προσωρινό και μάλλον μόνιμο τίτλο «Κάτω από έναν τέτοιο ήλιο», που απαντά ακριβώς σ' αυτό το ερώτημα. Εχει να κάνει με την Ιστορία της Ελλάδος, ένα ιστορικό μυθιστόρημα και για να σας απαντήσω ο αρχικός του τίτλος ήταν «Ανατολικά της Δύσης» που βρίσκεται η Ελλάδα η οποία είναι και δυτικά της Ανατολής.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΠΙΝΤΕΛΑΣ
