Της ΣΤΑΥΡ. ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η Ιωάννα Χατζηνικολή, Ζανέτ για τους φίλους της, δημιουργός ενός από τους πιο ποιοτικούς εκδοτικούς οίκους που γνώρισε η μεταπολιτευτική Ελλάδα, έφυγε για το τελευταίο της ταξίδι την ...περασμένη Παρασκευή -η κηδεία της γίνεται σήμερα, στις 12.00, στο Νεκροταφείο της Νίκαιας.
Ηταν 83 χρόνων, είχε ρουφήξει τη ζωή ώς το μεδούλι και είχε συνδέσει το όνομά της με συγγραφείς όπως η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, ο Μπρους Τσάτουιν, η Αϊρις Μέρντοχ, ο Φίλιπ Ροθ, ο Αντρέ Μπρινκ, ο Κλοντ-Λεβί Στρος, ο Τόμας Πίντσον, ο Ζορζ Περέκ, ο Αρθρουρ Κέστλερ, ο Ρομάν Γκαρί... Μ' ένα πολυτελές βιβλίο-λεύκωμα του Νόρμαν Μέιλερ για τη Μέριλιν Μονρόε πρωτεμφανίστηκαν οι εκδόσεις «Χατζηνικολή» το 1973, ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Biblionet, ο τελευταίος τίτλος τους, δημοσιευμένος προ τριετίας, έμελλε να είναι το «Στα ίχνη του Παυσανία», του ορκισμένου φιλέλληνα Ζακ Λακαριέρ.
Γεννημένη και μεγαλωμένη στο κέντρο της Αθήνας, με θητεία στην ΕΠΟΝ και με σύντομα περάσματα από τη Νομική Σχολή και την Τράπεζα της Ελλάδος, η Ιωάννα Χατζηνικολή απόλαυσε πέρα για πέρα το κεφάλαιο της νεανικής της «Αλητείας», εν μέσω παθιασμένων ερώτων και μεγάλων ταξιδιωτικών περιπλανήσεων. Οπως εξομολογούνταν το 1992 στην «Ε», σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις της στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο, «και ρισκάρισα και απέτυχα και άφησα πανεπιστήμιο και ήμουνα ασυνεπής... Ημουνα ένα κακό παιδί που έκανα τρέλες... Μετά άλλαξα, βγήκα από την πρώτη γραμμή της ζωής που είναι η νεότητα και ρίχτηκα με το ίδιο πάθος στις εκδόσεις...».
Η περιπέτεια του οίκου «Χατζηνικολή», την οποία μοιράστηκε με το σύντροφό της Ανδρέα Βαχλιώτη, την ανέδειξε σε «πριγκίπισσα των εκδόσεων», «κόμισσα των μεταφράσεων» και «βασίλισσα των γραμμάτων», άξια για το παράσημο του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων της γαλλικής κυβέρνησης (1994). Η ίδια, ωστόσο, ως ανταμοιβή της θεωρούσε την τριβή της με σπουδαία κείμενα και συναπαντήματα που προέκυψαν στην πορεία, με κορυφαίο εκείνο με τη Γιουρσενάρ: «Ηταν ένας άνθρωπος που απέπνεε ευγένεια, με ωραία σκέψη -και κάτι ακόμα πάρα πολύ σοβαρό: καμία σοβαροφάνεια. Ναι, ήταν σκωπτική αλλά καθόλου κακή, γιατί αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους», δήλωνε η ίδια για τη συγγραφέα της «Αβύσσου» και του «Ανδριανού απομνημονεύματα».
Στα χρόνια της «ευημερίας», οι εκδόσεις «Χατζηνικολή» συνέχισαν να λειτουργούν με ποιοτικά κριτήρια, χωρίς να λοξοδρομήσουν προς το λυσσαλέο κυνήγι του κέρδους, συνεχίζοντας να μας συστήνουν σπουδαία έργα, χωρίς εξασφαλισμένη εμπορική απήχηση. Ανάμεσά τους, και βιβλία του Τόμαν Πίντσον, όπως το «V» και το «Ουράνιο τόξο της βαρύτητας», σε μετάφραση Γιώργου Κυριαζή. Ιδού ένα μικρό απόσπασμα από το ευχαριστήριο σημείωμα που ανάρτησε ο τελευταίος στο Διαδίκτυο, ανήμερα του θανάτου της Ιωάννας Χατζηνικολή:
«Την ευχαριστώ γιατί αντιμετώπιζε τα πάντα μ' ένα υπέροχο, πλατύ, εγκάρδιο χαμόγελο. Οταν αρρώστησε, χαμογελούσε. Οταν δεν πήγαιναν καλά οι δουλειές, χαμογελούσε. Οταν έκλεινε το βιβλιοπωλείο και τις εκδόσεις υπό το βάρος της κρίσης, χαμογελούσε. Ολα να πήγαιναν στραβά, εκείνη χαμογελούσε, όχι από τρέλα, αλλά έχοντας επίγνωση της κατάστασης. Ηξερε, όμως, ότι χωρίς χαμόγελο δεν γίνεται τίποτε, ούτε στη ζωή ούτε στην εργασία».
