Δεν γνωρίζουμε το όνομα του Ρωμαίου βετεράνου πολεμιστή, στον οποίο ανήκε αυτό το χάλκινο πιστοποιητικό, που ορίζει την αποστράτευσή του από την ενεργό υπηρεσία... πριν από 1.922 χρόνια.Το όνομά του σκαλίστηκε στην επιγραφή που εκδόθηκε στην ...... Ρώμη αλλά δυστυχώς, αυτό το κομμάτι λείπει.
Γνωρίζουμε ότι αποστρατεύθηκε το 90 μ.Χ. και ότι υπηρέτησε σε μια από τις μονάδες του αυτοκρατορικού στρατού που στρατοπέδευε στην απείθαρχη περιφέρεια της Ιουδαίας. Καθώς οι στρατιώτες υπηρετούσαν στον στρατό για 25 χρόνια μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτός ο ανώνυμος πολεμιστής θα πρέπει να συμμετείχε σε ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της Ιουδαϊκής ιστορίας: την κατάπνιξη της εβραϊκής επανάστασης και την καταστροφή του Ναού της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ.
Η βεβαίωση που εκτίθεται μαζί με άλλα στρατιωτικά ευρήματα του Ρωμαϊκού στρατού στο Μουσείο του Ισραήλ, αποτελεί αντίγραφο, το οποίο δόθηκε στον στρατιώτη. Η αυθεντική βεβαίωση παρέμεινε στα αρχεία της κυβέρνησης στην Ρώμη, στον λόφο του Καπιτολίνο ή στην Αγορά. Το κείμενο μας πληροφορεί ότι εκδόθηκε στο όνομα του Αυτοκράτορα Δομιτιανού, ο οποίος αναφέρεται ως «Αυτοκράτορας Caesar Domitianus Augustus Germanicus, υιός του θεοποιημένου Vespasian, Pontifex Maximus».
Η επιγραφή επίσης αναφέρει τον διοικητή των Ρωμαϊκών λεγεώνων στην Ιουδαία την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, τον Αυτοκρατορικό Διοικητή Titus Pomponius Bassus, που είναι γνωστός στους ερευνητές και από άλλα ιστορικά κείμενα. Ο Bassus υπηρέτησε αρκετά χρόνια ως διοικητής στην Ανατολία αλλά αυτή η επιγραφή αποτελεί την πρώτη απόδειξη ότι διοίκησε την Ιουδαία.
Παρόλο που αυτές οι λεπτομέρειες είναι σημαντικές για τους ιστορικούς, απουσιάζει η πιο σημαντική από όλες: ποιος ήταν ο ανώνυμος στρατιώτης καθώς στο τέλος της επιγραφής αναφέρει την «τιμητική αποστράτευση μετά από 25 χρόνια στρατιωτικής υπηρεσίας» απονέμοντάς του επίσημα το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη χωρίς το όνομα.
Οι στρατιώτες στις βοηθητικές μονάδες του ρωμαϊκού στρατού, όπως της περίπτωσής μας, κατάγονταν από κατακτημένες περιοχές και δεν ήταν πολίτες της Ρώμης, σε αντίθεση με αυτούς που στελέχωναν τις επίλεκτες αυτοκρατορικές μονάδες, τις λεγεώνες. Το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη ήταν η ανταμοιβή της Αυτοκρατορίας για την επιτυχή συμπλήρωση 25 ετών στρατιωτικών επιχειρήσεων, χωρισμένες σε περιόδους κατασκευής οχυρώσεων και κατασκευαστικών εργασιών. Ήταν ένα προνόμιο που θα πέρναγε στα παιδιά του, μια αναβάθμιση του κοινωνικού του γοήτρου και αποτέλεσε ένα ισχυρό κίνητρο για να καταταγεί αρχικά στον ρωμαϊκό στρατό.
Πολλοί από τους συντρόφους του ανώνυμου στρατιώτη, δεν έζησαν για να λάβουν αυτή την τιμή.
Η βεβαίωση καταγραφεί εννέα ρωμαϊκές μονάδες που βρίσκονταν στην Ιουδαία την χρονιά που εκδόθηκε. Δεν γνωρίζουμε σε ποια από αυτές ανήκε ο στρατιώτης, αλλά μία από αυτές, η Ala Veterana Gaetulorum είναι γνωστό ότι συμμετείχε στην αντιμετώπιση της επανάστασης στην Ιουδαία. 40 χρόνια μετά, μετά από η Ρωμαϊκή φρουρά της περιφέρειας ήρθε αντιμέτωπη με μια άλλη εβραϊκή επανάσταση, οδηγούμενη από τον Simon Bar Kochba.
Τα φυσικά υπολείμματα της ρωμαϊκής στρατιωτικής παρουσίας στο έδαφος του Ισραήλ όλα αυτά τα χρόνια συνεχίζουν να εμφανίζονται με αυξανόμενη συχνότητα. Την τελευταία χρονιά, για παράδειγμα, ένα άθικτο ξίφος λεγεωνάριου και η θήκη του βρέθηκαν σε έναν υπόνομο της ρωμαϊκής περιόδου κάτω από την Ιερουσαλήμ. Τα περισσότερα από τα ευρήματα ανήκουν στην κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη της Αυτοκρατορίας, την περίφημη 10η Λεγεώνα, που κατέφτασε στην περιοχή για να σταματήσει την πρώτη επανάσταση και παρέμεινε για 3 αιώνες. Θραύσματα από κεραμίδια, τούβλα, πόρπες από ζώνες έχουν βρεθεί κατά καιρούς με το όνομα της λεγεώνας - Legio X Fretensis – και τα σύμβολά της έναν αγριόχοιρο και ένα πολεμικό πλοίο.
Μια από τις πιο χαρακτηριστικές ανακαλύψεις είναι το χαρτί μισθοδοσίας που ανήκε σε έναν στρατιώτη από την Βυρηττό της 10ης Λεγεώνας, του Gaius Messius. Το απόκομμα της περγαμηνής βρέθηκε στην Masada κατά την διάρκεια ανασκαφών. Ήταν οι στρατιώτες της λεγεώνας του Gaius που πολιόρκησαν και κατέκτησαν το φρούριο της ερήμου που αποτελούσε το τελευταίο οχυρό της Ιουδαίας πριν την πτώση της Ιερουσαλήμ. Η επίθεση έγινε το 73 μ.Χ. και η μισθοδοσία παραπέμπει σε αυτή την χρονολογία περίπου.
Η μοίρα του Gaius είναι άγνωστη. Το μόνο που έχει απομείνει από αυτόν είναι τι ποσό έπαιρνε για έναν χρόνο: 50 δηνάρια.
Από αυτό ποσό, σύμφωνα με την μισθοδοσία, το μεγαλύτερο μέρος αφαιρέθηκε από τον στρατιώτη για αγορά προμηθειών που περιλαμβάνει 16 δηνάρια για κριθάρι, 5 για μπότες, 2 για δερμάτινες ζώνες και 7 για υφασμάτινο χιτώνιο.
