Βιβλία

Γέφυρα στη σύγχρονη φιλοσοφία

Χρονολογικά, ένας αιώνας χώρισε τον σχολαστικιστή Θωμά Ακινάτη (αριστερά) από τον ουμανιστή Πετράρχη (δεξιά). Αλλά αυτός, ο 14ος αιώνας μ.Χ., ήταν η αρχή της ...
... πνευματικής μας Αναγέννησης.

Φράνκο Αλέσιο

Ιστορία της Νεότερης Φιλοσοφίας

Εκδόσεις: Τραυλός 2012 

σελ. 768, τιμή 26 ευρώ

Συνηθίζουμε με ευκολία να περνάμε από τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη στον Ντιντερό, τον Μοντεσκιέ και τον Καντ, ή από τον Αρίσταρχο, τον Ιππαρχο και τον Αρχιμήδη στον Κοπέρνικο, στον Γαλιλαίο και στον Νεύτωνα… Γιατί όχι – θα πείτε, ίσως – αφού ανάμεσά τους παρεμβλήθηκε μόνο η βαρβαρότητα του Μεσαίωνα και η θρησκοληψία των Σταυροφοριών; Κι όμως: Το ανέβασμα της «σχοινόσκαλας της άγνοιας» και το ψαχούλεμα των αρχαίων ερεισμάτων της γνώσης προσφέρουν μια πολύτιμη και διδακτική θέαση του πώς ο άνθρωπος σταματά να γονατίζει και ξαναστέκεται στα πόδια του… Του πώς «ξανακοιτάζει από ψηλά» τον ορίζοντα της ύπαρξής του, σαν αετός!

Αυτό το κοίταγμα, αυτή τη συνολική αλλά διόλου επιπόλαιη ματιά προσφέρει το νέο βιβλίο του ιταλού καθηγητή ιστορίας της φιλοσοφίας Φράνκο Αλέσιο (Franco Alessio). Είναι το δεύτερό του που εκδίδεται στα ελληνικά, μετά την Ιστορία της Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας, και το τρίτο της σειράς των εκδόσεων Τραυλός που παραθέτει ιστορικά την εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης (με πρώτο την Ιστορία της Αρχαίας Φιλοσοφίας, του Mario Vegetti). Τα δεκαοκτώ κεφάλαια του βιβλίου τούτου εύκολα θα μπορούσαν να εκτραπούν σε μια εγκυκλοπαιδική σύνοψη των πέντε αιώνων διανόησης που διασκελίζουν χρονικά, αλλά ο Αλέσιο δεν πέφτει σε αυτή την τόσο συχνή παγίδα. Μολονότι σημειώνει στο πλαίσιο των σελίδων του τις τόσο χρήσιμες λημματικές αναφορές, το κείμενό του ρέει συναρπαστικά διαφωτιστικό και διόλου βαρετό. Κατορθώνει να μας εξηγεί τις αλλαγές στις θεωρήσεις και να αποκαλύπτει τις πτυχές των εξελίξεων χωρίς να πλατειάζει στις λεπτομέρειες αλλά ούτε και να αμελεί τα σημαίνοντα. Το κουρασμένο μας μυαλό ούτε στιγμή δεν βρίσκει δικαιολογία να αφήσει την ανάγνωσή του ως κουραστική. Τα όσα μας αποκαλύπτει αυτός ο ευρυμαθής στοχαστής είναι εξόχως ερεθιστικά και ρίχνουν ένα φως αλλιώτικο στα όσα νομίζαμε πως ήδη γνωρίζουμε. Υστερα από αυτή την ανάγνωση, ποτέ πια δεν θα παπαγαλίσουμε τσιτάτα φιλοσοφικά με την ημιμάθεια «λαοφιλούς πολιτικού», ούτε θα ξαναπαραστήσουμε τους ουμανιστές προσφέροντας θυσίες στον πιο δογματικό σχολαστικισμό…

Αν σας απομένει χρόνος αληθινής παιδείας για την κυνηγημένη σας ψυχή, διαβάστε το!

a.kafantaris@gmail.com

Τα μαγικά της επιστήμης

Χόπουπ Μπαττίττα 

Δεν είναι μαγεία, είναι επιστήμη!

50 επιστημονικά τρυκ που θα 

σας μαγέψουν και θα σας αταπλήξουν!

Εκδόσεις: Πατάκη 2012, 

σελ 80, τιμή 10,90 ευρώ

Το ότι η μαγεία ασκεί τεράστια γοητεία στα παιδιά είναι γνωστό σε όλους. Αποδείχθηκε άλλωστε περίτρανα από το «φαινόμενο» Χάρι Πότερ. Ακριβώς αυτή τη γοητεία αξιοποιεί η συγγραφέας παιδικών βιβλίων Χόουπ Μπατίτα στο πόνημά της με τίτλο «Δεν είναι μαγεία, είναι επιστήμη!» για να μεταδώσει στα παιδιά επιστημονικές γνώσεις (κυρίως φυσικής). Το βιβλίο της περιέχει 50 «συνταγές» για ισάριθμα μαγικά τρυκ. Κάθε κεφάλαιο είναι χωρισμένο σε τρεις ενότητες: η πρώτη («Τι χρειάζεσαι») περιγράφει τα υλικά που θα απαιτηθούν για να πραγματοποιηθεί το μαγικό τρυκ, η δεύτερη («Τι κάνεις») εξηγεί ένα προς ένα και με κάθε λεπτομέρεια τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ο μικρός μάγος για να εντυπωσιάσει το ακροατήριό του και η τρίτη («Πώς γίνεται») δίνει την επιστημονική εξήγηση του «μαγικού» φαινομένου.

Π.χ., στη σελίδα 19 και στο κείμενο με τίτλο «Αβγο-ταραχή» τα παιδιά καλούνται να συγκεντρώσουν ένα αβγό σφιχτά βρασμένο, ένα γυάλινο μπουκάλι ή βάζο, με άνοιγμα λίγο μικρότερο από το αβγό, σπίρτα και (ακριβώς επειδή υπάρχουν σπίρτα στη διαδικασία και το αβγό πρέπει να βράσει) έναν ενήλικο για βοηθό. Το μαγικό συνίσταται στην «εθελούσια» είσοδο του αβγού στο μπουκάλι. Πώς; Με την εισαγωγή δύο αναμμένων σπίρτων στο μπουκάλι πριν από την τοποθέτηση του αβγού στο άνοιγμά του. Οπως πληροφορούμαστε, αυτό συμβαίνει επειδή «όταν ρίχνεις τα αναμμένα σπίρτα στο βάζο, ο αέρας θερμαίνεται. Καθώς ο θερμός αέραςδιαστέλλεται, ένα μέρος του βγαίνει από το βάζο. Οταν τα σπίρτα σβήσουν, ο αέρας μέσα στο βάζο κρυώνει και συστέλλεται. Το αβγό κλείνει αεροστεγώς το άνοιγμα, οπότε η πίεση μέσα στο βάζο γίνεται μικρότερη από την εξωτερική και, επειδή η φύση αγαπά τα ισορροπημένα πράγματα, το αβγό απορροφάται στο εσωτερικό».

Σκέφτεστε καλύτερο τρόπο να διδάξει κανείς στα παιδιά τις ιδιότητες των αερίων;

Το πόνημα της Μπατίτα δεν θα κρατήσει απλώς συντροφιά στους μικρούς μάγους της ζωής μας αλλά αποτελεί εξαιρετικό βοήθημα για όσους εκπαιδευτικούς θέλουν να κάνουν το μάθημά τους πιο περιπετειώδες και γοητευτικό.

soufleri@tovima.gr