είχε δηλώσει η Μελίνα Μερκούρη φανερώνοντας πόσο σημαντικός ήταν γι' αυτήν ο αγώνας να επιστρέψουν τα μάρμαρα του Παρθενώνα στην Ελλάδα.
Το πραγματικό της όνομα είναι Αμαλία - Μαρία, δεν τη φώναξαν όμως έτσι ποτέ. Το όνομα με το οποίο έγινε πασίγνωστη, ήταν το "Μελίνα".
Ήταν δέκα ετών όταν έστησε σε ένα τραπέζι καφενείου στις Σπέτσες την πρώτη της παράσταση, όπου οι θαμώνες την χειροκρότησαν θερμά.
Μόλις η μητέρα της άκουσε ότι η κόρη της δίνει παράσταση στο καφενείο έφθασε θυμωμένη και της έδωσε ένα μεγαλοπρεπές χαστούκι.
Ήταν παιδί ανήσυχο και με το μυαλό προσηλωμένο σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τα μαθήματα, ήταν από τις χειρότερες μαθήτριες.
Όταν ο παππούς της, δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Μερκούρης πεθαίνει, η μικρή Μελίνα αισθάνεται για πρώτη φορά στη ζωή της προδομένη. Όπως θα δηλώσει αργότερα, την είχε κάνει να πιστέψει πως ήταν αθάνατος…
Όταν ο παππούς της, δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Μερκούρης πεθαίνει, η μικρή Μελίνα αισθάνεται για πρώτη φορά στη ζωή της προδομένη. Όπως θα δηλώσει αργότερα, την είχε κάνει να πιστέψει πως ήταν αθάνατος…
Έφηβη ακόμη ερωτεύεται τον Πάνο Χαροκόπο, που της υπόσχεται (και τηρεί την υπόσχεσή του) ότι θα της παράσχει πλήρη ελευθερία να ασχοληθεί με το πάθος της, το θέατρο. Παντρεύονται κρυφά και στέλνουν στις οικογένειές τους τηλεγράφημα : "Γάμος ετελέσθη". Μετά από χρόνια θα χωρίσουν.
Στο φεστιβάλ των Κανών όπου βρέθηκε το 1956 με την ταινία Στέλλα του κύπριου σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη, θα έχει μια μοιραία συνάντηση: Τον αμερικανό σκηνοθέτη Ζυλ Ντασσέν που στη συνέχεια θα γίνει ο δια βίου σύντροφός της και θα πρωταγωνιστήσει στις περισσότερες ταινίες του.
Πιο γνωστή απ όλες το Ποτέ την Κυριακή .
Συνολικά, έχει πρωταγωνιστήσει σε 19 ταινίες, όλες σημαντικών σκηνοθετών και θα αναγνωριστεί διεθνώς, έτσι το 1967 θα ανοίξει τα φτερά της για το Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης, για να παίξει στο "Ίλια Ντάρλινγκ" με τον Ζυλ Ντασσέν, σύζυγό της από την προηγούμενη χρονιά, στο πλευρό της. Τα μεσάνυχτα της 21ης Απριλίου, ενώ παίζει στο Μπρόντγουεϊ, ο Μάνος Χατζιδάκις τηλεφωνεί σ εκείνη και στον Ζυλ για να τους πει ότι στην Ελλάδα έγινε στρατιωτικό πραξικόπημα.
Η Μελίνα κάνει δηλώσεις στις τηλεοπτικές κάμερες των αμερικανικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. "Σας παρακαλώ μην πάτε στη χώρα μου" λέει κλαίγοντας. Για τις δηλώσεις αυτές, η χούντα θα της αφαιρέσει την ελληνική ιθαγένεια στις 12 Ιουλίου του ίδιου χρόνου. Εκείνη θα απαντήσει με το ιστορικό πλέον: "Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα ".
Θα συμμετάσχει σε διαδηλώσεις, απεργίες πείνας, συναυλίες και πολιτικές εκδηλώσεις. Η ιδέα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα της γεννήθηκε κατά τη δεκαετία του 1960, όταν, στα γυρίσματα της ταινίας "Φαίδρα", οι Βρετανοί ζήτησαν πληρωμή για να αφήσουν το ελληνικό συνεργείο να κινηματογραφήσει τα γλυπτά στο Βρετανικό Μουσείο.
Έθεσε το θέμα επίσημα για πρώτη φορά ως Υπουργός Πολιτισμού τον Ιούλιο του 1982 στο Μεξικό, στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO και δεν σταμάτησε να αγωνίζεται γι' αυτό μέχρι το θάνατό της. Συνέλαβε την ιδέα του νέου Μουσείου Ακροπόλεως και προκήρυξε διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την κατασκευή του, το 1989. Με δική της ιδέα και πρωτοβουλία ξεκίνησε ο θεσμός των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης, που υλοποιήθηκε το 1985 με πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα την Αθήνα.
Ο θεσμός των Πολιτιστικών Πρωτευουσών είναι σήμερα ο πιο σοβαρός και μεγάλος επίσημος πολιτιστικός θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σήμερα, κάθε πολιτιστική πρωτεύουσα έχει ως βασική αρχή ότι ο θεσμός δεν είναι φεστιβάλ, αλλά τόπος για προβληματισμό, για ανταλλαγή ιδεών, για επικοινωνία πνευματικών ανθρώπων, καλλιτεχνών, επιστημόνων, που με τα έργα τους προωθούν την ευρωπαϊκή σκέψη.
Έφυγε στις 6 Μαρτίου 1994, στο νοσοκομείο "Μεμόριαλ" της Νέας Υόρκης και κηδεύτηκε στις 10 Μαρτίου με τιμές Πρωθυπουργού.
